Bağımlılık genel olarak tehlikeli şeyleri çağrıştırır ve nitekim tehlikeli olabilir. Bağımlılıkların beden üzerinde birçok makûs tesiri olabilir. Yiyecek bağımlılıkları, uyuşturucu yahut sigara bağımlılıkları üzere ölümcül olmasa da, tekrar de sıhhatinize çok fazla ziyan verebilir.
En bağımlılık yapan besin unsurlarının çoklukla işlendiği ve yüksek ölçülerde tuz yahut şeker yahut her ikisini de içerdiği keşfedilmiştir. Bu yiyecekleri yediğimizde, beynimizdeki ödül merkezi aktive olur, dopamin ve öteki iyi hissettiren kimyasalları özgür bırakır.
Birçok vakit kurabiyeler, kekler yahut cipsler üzere “rahat yiyecekler” istediğinizi ve her vakit daha fazlasını istemenize neden olan tuhaf cazipliği fark edersiniz. Uzun vadede sıhhatimizi çok berbat etkileyecek olan anlık bir sevinci seçeriz. Bu, sizi onu tüketmeye sevk etmek için kasıtlı olarak üretilmiş özel bir nörolojik reaksiyondur. Birçok araştırma, muhakkak yiyeceklerin, uyuşturucularla tıpkı beyin zevk merkezlerini uyardığını gösteriyor.
Bu bütün dünyada yaygın olarak yapılan bir şey ve biz tüketiciler olarak anlık sevinç ile uzun vadeli sıhhat ortasında bir seçim yapmalıyız. Bu yiyecekler nörolojik sistemde sert ilaçlar üzere fonksiyon görürler; güzel bir reaksiyon, davranışlarımıza ve yeme alışkanlıklarımıza bağlanan güçlü bir ödül hissi yaratırlar. Bu mükemmel parıldayan his, sıhhatimize ne kadar kısa vadeli yahut ziyan verici olursa olsun, ona neyin yol açtığını tekrarlamak istememize neden olur. Ve elbette, onları ne kadar çok yersek, beynimiz o kadar çok ödül ister. Bu nedenle, bağımlılık yaratan bu besin unsurları hakkında bilgi edinmemiz ve bunları nizamlı olarak tüketmeyi bırakacak stratejileri belirlememiz değerlidir.
İşte araştırmalara nazaran en çok bağımlılık yapa 7 besin ve besin bağımlılığından kurtulmanın yolları.
BEYAZ EKMEK, MAKARNA, PATATES VE PİRİNÇ
Milyonlarca kişi beyaz ekmek ve makarna yemek ister. Beyin imajlarının incelenmesiyle yakın vakitte yapılan bir araştırma, beyaz ekmek, makarna, pirinç, unlu mamuller ve öteki nişastalar üzere işlenmiş karbonhidratları yedikten sonra, beyin merkezlerinin tıpkı uyuşturucu kullanan biri üzere reaksiyon verdiğini ortaya koydu. Yakın tarihli bir New York Times makalesi, ekmek yahut makarna yemenin dopamin düzeylerini yükselttiğini, güzel bir ödül hissinde bir artışa neden olduğunu ve daha sonra azalarak bağımlılığı körüklediğini gösteriyor.
HER TÜRLÜ ŞEKER
Şeker bağımlılığı, en çok bilinen besin bağımlılığıdır. Şekerin birçok uyuşturucudan daha fazla bağımlılık yaptığı bile tez ediliyor. Şeker, birçok bağımlılık yapan şey üzere, dopamin yoluyla beynin ödül merkezlerini uyarır. Şeker yediğimizde, çabucak kan sirkülasyonuna girer, bu da pankreasın insülin salgılamasını, şekeri güce dönüştürmesini uyararak bize beğenilen bir ‘yüksek şeker’ verir. Lakin insülin dalgalanmaları yağ depolamasına ve bu da kilo alımına yol açar. Ve şeker bedende uzun vadeli bir metabolik dengesizlik yaratarak diyabet, metabolik bozukluk, obezite, artrit ve kalp hastalığı üzere yaygın hastalıkların birçoklarına neden olur yahut bunları şiddetlendirir. Ve yalnızca şeker kamışından elde edilen şekerden bahsetmiyoruz. Kan şekerini yahut insülin reaksiyonunu etkileyen tüm tatlandırıcılar bedende tıpkı bağımlılık yapan tesire sahiptir. Hindistan cevizi şekeri, agave nektarı, akçaağaç şurubu üzere kelamda sağlıklı tatlandırıcılar bile tıpkı halde çalışır.
TATLILAR, KEK VE KURABİYELER
En sevdiğimiz ikramlarımız bu kategoride. Tüm işlenmiş karbonhidrat ve şeker formları bedende birebir kendini devam ettiren döngüye sahiptir; paketli kekler, kurabiyeler, tatlılar ve öbürleri.
PEYNİR
Peynirli bir cips yahut atıştırmalık yerken çoka kaçmaktan şikayet ediyorsanız, bunun yalnızca irade eksikliği olmadığını unutmayın. Bu, birebir vakitte bağımlılık yapan bir husustan ötürü bedeninizde oluşan bir kimyasal reaksiyondur. Peynirin çekiciliğinin büyük bir kısmı, en sevdiğimiz tetikleyicilerden ikisi olan hem tuz hem de yağ bakımından güçlü olmasıdır.
CİPSLER VE İŞLENMİŞ TUZLU ATIŞTIRMALIKLAR
Tuz, damak tadımızın algıladığı temel tatlardan biridir. Tuz, bedende fizikî bir tepkiyi tetikler, yağ ve cazip bir “gevreklik” ile birleştiğinde, birçok insan bunu karşı konulamaz bulur. Her bağımlılığın fizikî ve ruhsal bir bileşeni vardır. Diyetinizde tuzu arzularsınız zira tadı hoştur ve bu zevkli his beyninizdeki ödül merkezini tetikleyerek tuz tüketiminizi denetim etmeyi zorlaştırır, bu yüzden daha fazlasını istersiniz. Bu, tuzlu krakerlerin cazip olmasını ve tuzlu karışık kuruyemişlere direnmenin zorluğunu anlatmaya kâfi. Fakat çok fazla tuz yemek bedeninizin fazlalıklardan kurtulma yeteneğini engelleyebilir. Böbrekleriniz bedeninizdeki sodyum istikrarını korumaktan ve idrar yoluyla fazla tuz atımından sorumludur. Fazla tuz atılmazsa kilo alımına, şişkinliğe, potasyum eksikliğine, su tutulmasına ve birçok farklı sıhhat meselesine neden olabilir.
KAHVE VE KAFEİNLİ İÇECEKLER
Kahve yahut kafeinli içecekler içiyorsanız, muhtemelen kafeinin bağımlılık yaptığını kabul etmezsiniz lakin ne kadar çok kafein içerseniz, bıraktığınızda o kadar fazla mahrumluk semptomları yaşarsınız. Kafein bir uyarıcıdır, bu nedenle kendinizi daha enerjik hissedersiniz. Lakin ne yazık ki, bu enerjik hissetme olayı büsbütün ziyanlı bir döngüden oluşur. Yaptığınız şey, böbreklerinizden her son damla hayati enerjiyi atmaktır. Bu, böbrek sıhhatinin azalmasına, ve tıpkı güç hissini elde etmek için her vakit daha fazla kahveye muhtaçlık duyulmasına yol açar.
Bu milyarlarca dolarlık bir iş ve biz tüketiciler olarak anlık sevinç ile uzun vadeli sıhhat ortasında bir seçim yapmalıyız.
LEZZET ARTTIRICI EKSİTO-TOKSİNLER
Eksito-toksinler, beyin hücrelerini yahut nöronları tükenme noktasına kadar uyaran, omurilik ve beyinde hasara neden olabilen hususlardır. MSG yahut mono sodyum glutamat birçok işlenmiş besinde kullanılır. Genetiği değiştirilmiş bakteriler ile fermente edilerek işlenmiş hür glutamik asitten yapılmış, tat ile ilgili beyin merkezlerini harekete geçirir. MSG, beyin lezyonları, migrenler, hudut dejenerasyonu, endokrin bozuklukları, retina hasarı ve obezite ile ilişkilendirilmiştir. Ticari olarak kullanılan diğer bir uyarıcı olan Aspartam, nörotoksinleri metanol ve aspartik asit içerir. Metanol, beyin ve omurilikte, bilhassa ziyana neden olabilir. Aspartik asit, hücresel uyarılma, beyin hücresi hasarı üretebilir ve kimi araştırmalarda bebeklerde hudut gelişimini etkilediği gösterilmiştir. Bu bağımlılık oluşturan uyarıcı toksinlerden ne kadar çok yerseniz, o kadar çok istersiniz.
BESİN BAĞIMLILIĞINDAN KURTULMAK İÇİN 10 İPUCU
– Sağlıklı alternatifleri arayın. Tatlılara karşı bir zaafınız varsa, bağımlılık yapan tatlandırıcılar yerine, doğal tatlandırıcıları deneyin. Beyaz ekmek tüketmeyin, cipsleri atlayın ve atıştırmalıklarınızı meskende kendiniz yapın. Bağımlılık yapan kahve yerine daha az kafein içeren yahut hiç içermeyen bitki çaylarını deneyin.
– Mükafatı erteleyin. Kendinize şunu hatırlatın; elbette, o pastayı yiyebilirsiniz, fakat yalnızca birkaç dakika yahut bir saat bekleyin. Zihniniz yapacak öteki şeyler bulacak ve o besine hasret azalacak ve hatta kaybolacak. Evvel o beklemeyi gerçekleştirirseniz, daha sonra acil yemek istediğiniz şey tahminen bu kadar acil görünmeyecektir.
– Dikkatinizi dağıtın. Kalkın ve etrafınızı değiştirin. Bir arkadaşınızla konuşun ve zihninizi öbür şeylere yine yönlendirmek için yardım isteyin. Yürüyüşe çıkın, kütüphaneye gidin, farklı hobiler edinin, bir şeyler izleyin yahut dikaktinizi dağıtacak rastgele bir aktivite bulun.
– Bağımlılığı tanıyın. Bağımlılığı bedeninizin neresinde hissettiğinizi fark edin. Fizikî hislerinizi nasıl tanımlarsınız? Hisleriniz neler? O pastayı satın almak yerine, bu tıp sorulara yanıt arayın ve özgürlüğe giden seyahatinizin kararlılığıyla ilgili düşünün.
– Gün boyunca sağlıklı yemekler ve atıştırmalıklar tüketmek için evvelce plan yapın. Her 3-4 saatte bir yiyin ve her atıştırmada yahut öğünde bir ölçü protein alın.
– Yumurta, tam buğday ekmeği üzere sağlıklı gereçler içeren besleyici bir kahvaltı yapın. Araştırmalar, sağlıklı bir kahvaltı yapmanın kilo alımını denetim etmeye yardımcı olduğunu gösteriyor.
– Yatmadan 3 saat evvel yemek yemekten kaçının. Bu, metabolizmanın ve kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olur.
– Her gün en az 20 dakika antrenman yapın yahut yürüyüşe çıkın. Bu, bağımlılığı atmanıza çok büyük bir takviye olacaktır.
– Sakin bir biçimde yiyerek ve yemeğinize dikkat ederek yemek vakti gerilimini azaltın, tıpkı vakitte sindirimi dayanaklar ve mide sıkıntılarını azaltmaya yardımcı olur.
– Toksinsiz bir diyet izleyin. Çeşitli katkı hususlarının giderek daha fazlasını istemenize neden olduğu bilinmektedir. Çoklukla doğal tatlar olarak etiketlenen karkı hususlarına karşı dahi dikkatli olun ve bunları atlayın.
Ensonhaber
