Beta karoten unsuru ve hususun insan bedenindeki tesirine yönelik açıklamalarda bulunan Tıbbi Farmakoloji Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Okan Yıllar, insan bedeninin biyokimyasal ve fizikî olarak olağan çalışmasının, besinler içinde tertipli bir formda birçok hususun alınmasına bağlı olduğunu tabir etti. Açıklamasında B-karoten’in kanser ile ilgili ilişkisine ait yapılan araştırmalara da yer veren Prof. Dr. Okan Yıllar, bilhassa sigara kullananların akciğer kanserine yakalanma riskinin, B-karoten ile yükseldiğini gösterdiği konusunda uyararak, gereksiz kullanılan doğal desteklerin, olağan olmayan yüksek dozlarda alınması, organizmamıza fayda yerine ziyan verebildiğini söyledi.
“A VİTAMİNİ ÇOCUK GELİŞİMİ İÇİN EPEY ÖNEMLİ”
A vitamininin ısıya dayanıksız olduğuna dikkat çeken Yıllar; kaynatma, kızartma üzere süreçler sırasında A vitamininin inaktive olacağını söyledi. “Ülkemizde, kullananları desteklemek hedefiyle, ilgili firmalar margarinlere A ve D vitamini eklemektedir. Bu vitaminler, kimi gelişmiş ülkelerde çocuk gelişimine ve toplum sıhhatine katkıda bulunmak maksadıyla, günlük muhtaçlık ölçülerinde, sütlere ek edilmektedir.” diyen Yıllar, “Havuç üzere renkli bitkisel besinler, yeşil sebzeler ve meyveler içinde A vitamini öncü unsurları olan karotenoid pigmentler (A provitaminleri) bulunmaktadır. Bunların ortasında en tesirli olan ve en fazla ölçüde bulunanı B-karoten’dir. Bu unsur, bedende oksidatif kopma sonucu iki molekül retinal’e dönüşür; retinol ve retinal, hücrelerde birbirlerine dönüşerek bir istikrar halinde bulunur. Karotenler, suda çözünebildikleri için, hayvansal kaynaklı A vitaminleri (retinol) üzere bedende birikmezler” tabirleriyle A vitamini ile B-Karoten’in münasebetine dair değerli tespitlerde bulundu.
B-karoten’in, bedende A vitamini ön unsuru olması yanında, hücre seviyesinde toksik özgür oksijen radikallerinin oluşumunu engellediği için antioksidan aktifliğinin olduğunu da bildiren Yıllar, bu yaklaşımın B-karoten’in kanser önleyici bir casus olarak kullanılmasına yol açtığını tabir etti ve kelamlarına devam etti:
“Ancak, bu bahiste yapılan bilimsel çalışmalar, tartışmalı sonuçları ortaya çıkarmıştır. B-Karoten, günümüzde dermatolojide ilaç olarak, ışığa hassaslık üzere deri rahatsızlıklarını azaltmak için kullanılmaktadır. 2003 yılında yapılan bir çalışma, B-karoten’in insanlarda deri kanserlerinin önlenmesinde besbelli bir tesirinin olmadığını göstermiştir. Hatta kimi araştırmalarda sigara içenlerde, B-karoten’in akciğer kanseri riskini arttırdığı bildirilmiştir. Bunun üzerine, mevzuyu aydınlatmak emeliyle geniş çaplı çalışmalar başlatılmıştır.”
BETA KAROTENİN ARAŞTIRMALARI
B-karoten’in insan bedeni tesiri üzerindeki araştırmalardan birinin Finlandiya’da yapıldığını belirten Yıllar, araştırmaya sigara içen ve yaşları 50-69 ortası olan 29.133 Finlandiyalı erkek gönüllünün katıldığını söz etti. Sigara içtikleri için kanser riski yükselen bu kişi kümesinde B-karoten’in kanser riskini azaltıp-azaltmadığını değerlendirebilmek gayesiyle, deneklerin iki kümeye ayrıldığı araştırmada, bir kümeye B-karoten/alfa tokoferol desteği, başka kümeye da placebo (boş ilaç) verildiğini ve bu iki kümenin yaklaşık olarak 6 yıl takip edildiğini belirten Yıllar, araştırma sonuçlarını paylaştı:
Çalışmanın 18. ayında yapılan değerlendirmeye nazaran, B-karoten/alfa tokoferol desteği alanlarda akciğer, prostat ve mide kanseri sıklığı, istatistiksel olarak manalı derecede yüksek bulunmuştur. Günde 1 paket ve daha fazla sigara içenlerdeki akciğer kanseri riski, daha az içenlere nazaran daha yüksek bulunmuştur
Öteki bir araştırmada, B-Karoten desteği alanlarla, plasebo kümesi karşılaştırıldığında; kolorektal kanser, kolon polip’i tekrarlaması, pankreas kanseri, mesane kanseri ve karaciğer kanseri oranlarında bir fark görülmemiştir
Başlangıç tarihi 1985 olan bir diğer çalışmaya (Caret çalışması) yaşları 46-74 ortası değişen, sigara kullanan ve asbeste maruz kalmış 18.314 ABD’linin katıldığını belirten Yıllar, araştırmada hastalarını iki kümeye ayrılmıştır; bir kümeye B-karoten/retinol verilirken, denetim kümesi olan başka kümeye da placebo verildiğini söyleyip bu araştırmayla alakalı bilgileri de paylaştı:
B-karoten/retinol alan küme, placebo kümesi ile karşılaştırıldığında, birinci kümede akciğer kanseri sıklığında artış görülmüştür.
Asbeste maruz kalanlarda ve ağır sigara içenlerde ise placebo ile karşılaştırıldığında, yükselmiş akciğer kanseri riski görülmemiştir.
B-karoten/retinol desteği alan küme, plasebo kümesi ile karşılaştırıldığında; prostat kanseri riskinde rastgele bir artış görülmemiştir.
Akciğer kanseri ile bağlantılı vefatlar ise, B-karoten/retinol alan kümede, placebo kümesine nazaran manalı derecede yüksek bulunmuştur.
CARET çalışmasının, ölümlerin olması nedeniyle 1996’da erken kapatıldığını. 2010 yılında yapılan bir öteki çalışmada ise, B-karoten dayanağının bilhassa sigara kullananlara tavsiye edilmemesinin vurgulandığının altını çizen Yıllar, “Bu mevzudaki enteresan araştırmalardan birini de ABD’li hekimler, kendilerini denek olarak kullanarak. Yaşları 40-94 ortasında değişen 22.071 erkek hekim araştırmaya katılmış ve biri ilaç, oburu de denetim kümesi olmak üzere, rastgele olarak iki kümeye ayrılmışlar ve 12 yıl boyunca, bir kümeye B-karoten (günde 50 mg) verilirken, denetim kümesine placebo verilmiştir. Çalışmaya katılan tabiplerin yüzde 11’inin faal sigara kullanan, yüzde 30’unun da eski sigara kullanıcısı olduğu bildirilmiştir.” dedi ve ABD’li tabiplerin araştırması sonucunda ortaya çıkan dataları aktardı:
“Araştırma sonucunda B-karoten desteği alımının, kanser sıklığını istatistiksel olarak manalı derecede yükseltmediği, B-karoten alanlarda sırf, mesane ve tiroid kanseri riskinde bir ölçü artış olmasına karşın, bu artışın da istatistiksel olarak manalı olmadığı belirtilmiştir. ABD’li hekimlerin çalışmasının bir alt küme tahlilinde, radyoterapi tedavisi alan ileri prostat kanserli olanlarda, B-karoten dayanağı verilmesinin tesiri değerlendirilmiştir. Bu araştırmada da B-karoten desteğinin hastalık nüksüne ve ömür mühletlerine bir katkısı bulunmadığı bildirilmiştir.”
“B- KAROTEN’İN KANSERE KARŞI KESİN KORUYUCULUĞU YOK”
Araştırmalardan elde edilen bilgilere nazaran, tartışılan hiçbir çalışmada B-karoten desteğinin, placebo ile karşılaştırıldığında kansere karşı esirgeyici bir tesiri olduğunun bulunmadığını aktaran Yıllar, bilakis, birtakım çalışmaların bilhassa sigara kullananların akciğer kanserine yakalanma riskinin, B-karoten ile yükseldiğini gösterdiği konusunda uyardı.
Bu çalışmalar sonucunda, A vitamini ve benzerlerinin ziyanlı tesirlerinin olduğu yargısına da varılmaması gerektiğini söyleyen Yıllar, “Aksine, bedenin muhtaçlığı kadar alınması, olağan fonksiyonlarımızın başarılması için son derece değerlidir. Lakin, çelişkili de olsa, üstteki çalışmalardan çıkarılacak ders; gereksiz doğal desteklerin, olağan olmayan yüksek dozlarda alınması, organizmamıza fayda yerine ziyan verebileceğidir. Öbür bir sorun ise, destek olarak alınan eserlerin, kullanılan ilaçlarla etkileşebilme ihtimalidir. En iyisi, bir doktora müracaattan desteklerin alınmamasıdır. Ayrıyeten, incelenen literatürlere dayanarak, tütün eserleri kullanan bireylere B-karoten desteği verilmemesini öneririz. Olağan beslenme sırasında alınan A vitamini üyeleri, beden için yeterlidir” dedi.
Ensonhaber
