Yunanistan ve Türkiye ilgileri ışığında gündeme gelen Sevilla haritasının resmi bir niteliği bulunmuyor.
Harita, buna karşın Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarının belirlenmesinde sıklıkla Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Idaresi (GKRY) tarafından temel alınmaya devam ediliyor.
Yunanistan ve GKRY tarafından “Avrupa Birliği’nin (AB) Doğu Akdeniz’deki sınırları” olarak dayatılmaya çalışılan Sevilla haritası, esasen Türkiye’yi Antalya Körfezi ve etrafından ibaret dar bir deniz alanına hapsederek izole etme hayallerinin temel araçlarından biri olarak kullanılıyor.
RESMİ KARARI YOK
ABD’nin Ankara Büyükelçiliği tarafından dün “hukuki bağlayıcığılığı” olmadığına dikkat çekilen haritanın, tıpkı vakitte yakın vakitte AB yetkilileri tarafından da “resmi bir hükmü” olmadığı belirtilmişti.
Lakin, Yunanistan ve GKRY ikilisi ile AB’yle irtibatlı çeşitli kaynaklar, resmi bir niteliği bulunmayan Sevilla haritasına kaynaklarında yer vermeye devam ediyor.
SEVILLA HARİTASI
Sevilla haritası, 2007’de İspanya’nın Sevilla Üniversitesi beşeri denizcilik coğrafyası alanında uzman Prof. Juan Luis Suarez de Vivero tarafından hazırlandı.
Üniversitenin ismiyle anılan bu haritada Vivero, Doğ Akdeniz’deki deniz yetki alanlarını gösteriyor.
Vivero, haritada kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölgeyi (MEB) kapsayan deniz yetki alanlarını büsbütün “ortay hat” hesabına nazaran çiziyor. Buna nazaran, bölgede istisnasız tüm adalara tıpkı ana karalar üzere “tam etki” verilmesi öngörülüyor.
GAYELERI, TÜRKİYE’Yİ ANTALYA KORFEZİ’NE SIKIŞTIRMAK
Büsbütün matematiksel bir hesapla çizilen haritaya nazaran, Doğu Akdeniz’de Yunan kıta sahanlığı, Meis Adası’ndan Mısır’a yanlışsız Doğu Akdeniz’in ortasına kadar iniyor. Kıbrıs adasına da birebir formda ortay çizgi hesabıyla tanınan deniz alanları da işin içine girince Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki yetki alanı sırf Antalya Körfezi açıklarında küçük bir alan olarak gösteriliyor.
Meis’e “tam etki” tanınması halinde Türkiye’nin güney kıyısına adeta bitişik bu ada kendi boyutunun 4 bin katı, yani yaklaşık 40 bin kilometrekare büyüklüğünde bir deniz yetki alanıyla Türkiye’nin epey uzun kıyı projeksiyonunu kesiyor.
Türkiye ise yüz ölçümü 10 kilometrekare olan, Anadolu’ya 2 kilometre, Yunan ana karasına ise 580 kilometre uzaklıkta bulunan bir adanın 40 bin kilometrekare genişliğinde kıta sahanlığı alanı yaratmasının rasyonel ve memleketler arası hukuka uygun bir tez olmadığını vurgulayarak, bu argümanları reddederken, Türkiye’nin tezlerinin daha geniş alanlarda yankı bulmaya başladığı görülüyor.
HARİTA, ALANDAKI DURUMU YANSITMIYOR
Haritayı hazırlayan Vivero’nun da daha sonra kaleme aldığı bir makalede, Türkiye ve Yunanistan ortasındaki ihtilafın çok eski olduğuna dikkati çekerek, “Ege Denizi’nde ortay çizgi hesaplaması Türkiye kıyılarına çok yakın olup komşu Yunanistan’a çok büyük bir deniz yetki alanı bırakmaktadır.
(Doğu Akdeniz’de de) Kıbrıs’ı da denkleme kattığımızda Türkiye’nin deniz yetki alanının çok küçük kaldığını, bunun da ekonomik ve jeopolitik meseleler yaratacağını görürüz.” tabirleriyle, haritanın alandaki durumu yansıtmadığını kabul ettiği görülüyor.
TEK TARAFLI OLARAK HAZIRLANDI
Ankara Üniversitesi Deniz Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hakan Karan, Sevilla haritasının esasen tek taraflı olarak yapılan akademik bir çalışma niteliği taşıdığını söyledi.
Haritanın deniz sonlandırmasına tek taraflı yaklaştığının altını çizen Karan, şunları kaydetti:
“Sınırlandırmalara iki ya da çok taraflı olarak yaklaşılır ve deniz hukuku kuralları bu manada oluşturulmuştur. Devletler kendilerine deniz hukukunun verdiği yetkiye istinaden sonlarını belirler. Lakin bilhassa yarı kapalı ve kapalı deniz alanlarında bu hudutlar öteki bir devletin hudutlarıyla çakışabilir. Doğu Akdeniz bu türlü bir deniz alanıdır. Bu bölgede denize kıyısı olan bütün devletlerin deniz yetki alanları birbiriyle kesişecektir.”
Karan, devletlerin sınırlandırmalara kendi cephelerinden yaklaştığını, Sevilla haritasının Yunanistan’ın tezlerini desteklediğini ve tek taraflı olarak hazırlandığını tabir etti.
MEİS’TE TOPLUMSAL ÖMÜR VAR
Vivero’nun da daha sonraki yayınında birinci haritası olan Sevilla haritasını gözden geçirdiğini belirterek, “Tek taraflı olduğu için ön plana alınmayacak kadar bedelsiz bir çalışma.” diye konuştu.
Karan, 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne (UNCLOS) atıfta bulunarak bunun birçok ülke tarafından “Deniz Hukuku Anayasası” olarak görüldüğünü anımsattı.
Mukavelenin her adanın kara suları olduğunu ve toplumsal ömür olması halinde kıta sahanlığı ve MEB’i bulunduğunu öngördüğünü aktaran Karan, “Meis’e baktığımızda adada toplumsal hayat bulunduğunu görüyoruz. Münasebetiyle Yunanistan UNCLOS’a taraf olduğu için Meis’in kıta sahanlığı ve MEB’i bulunduğunu argüman ediyor. Lakin tıpkı mukavele hakkaniyet ölçüsünü de savunuyor. Tıpkı vakitte hakkaniyet ölçüsünü ön planda tutan birçok yargı kararı bulunuyor.” dedi.
“GAYRİ YASAL BİR HARİTA”
Karan, yargı kararlarının Meis adası durumunda olduğu üzere ana karaya uzak ve bilhassa sorun teşkil eden karşı kıyaya yakın adalar kelam konusu olduğunda, adaları hakkaniyet unsuru çerçevesinde dikkate almadığına dikkati çekti.
“Sevilla haritası, UNCLOS’un bir normunu dikkate alıyor, oburunu almıyor. Milletlerarası Adalet Divanının vermiş olduğu kararları göz arkası ediyor. Türkiye’nin tabi olduğu hukuku yok sayıyor. Bu istikametten gayrimeşru bir harita.” diyen Karan, Türkiye’nin UNCLOS’a taraf olmadığını, bu nedenle kontratın de Türkiye’ye yükümlülük getiremeyeceğini söyledi.
Karan, Türkiye’nin 1982 öncesi deniz hukukuna tabi tutulabilineceğine işaret ederek, “Türkiye, Ege ve Doğu Akdeniz üzere özel durum arz eden denizlerde adaların hiçbir formda deniz yetki alanlarının olamayacağını savunuyor.” diye konuştu.
Ensonhaber
