Araştırmacı Muharrir S. Haluk Uygur, sanat tarihinin gelmiş geçmiş en büyük ustalarından Leonardo Da Vinci’nin hakkında bugüne kadar bilinmeyen bir gerçeği ortaya çıkardı.
Uygur, araştırmalarının sonucunda sel afetine deva olabilmesi için Adana’ya davet edilen Da Vinci’nin bölgeye gelerek incelemelerde bulunduğu ve bilhassa Toroslar’ı ele aldığını ortaya çıkardı.
DEFTERDAR, SELE KARŞI DA VINCI’DEN YARDIM İSTEMİŞ
Uygur araştırmasında, o zamanki ismi ile Klikya’ya, Toros Dağları’ndan gelen sel afetine deva bulması için davet edilen Leonardo Da Vinci’nin Adana’yı işaretlediği bir Türkiye haritası çizdiğini belirtti.
Altınoran atölyelerinde anlatacağı Sanat Tarihi dersi için Da Vinci’nin sanatsal ve bilimsel müşahedelerini anlattığı defterlerinin çevirilerini karıştırırken; birçok kişinin dikkat etmediğini düşündüğü uzunca yazılmış kimi notlara, çizimlere ve üzerinde Adana’yı bilhassa işaretlediği bir Türkiye haritasına rastladığını vurgulayan Uygur, “Dokuz bin sayfa olduğu söylenen defterlerinin dört sayfasını ayırdığı kısımda, Suriye Defterdarı’na hitaben yazılmış iki mektubun kopyası vardı. Belirli ki Defterdar; Toroslar’dan gelen ve tufan üzere yok edici bir sele karşı, nasıl bir tedbir almaları gerektiğini Da Vinci’ye sormuştu, usta da mektubunda ona karşılık veriyordu.
Mektubunda öncelikle Toroslar’dan gelen sel felaketinin tüm dünyada yaşandığından bahsederek defterdarı rahatlatmaya çalışıyor, gerisinden da devam ediyordu,
”(…) ülkenizin bu bölgesinde, beni görevlendirdiğiniz mevzuda çalışmak üzere emelimize en uygun olan kente, Calindra kentine girdim. Bu kent Toros Dağları’nın eteklerinde yer alır ve batıya yanlışsız büyük Toros Dağları’nın doruklarını görür” dedi.
”SAYGIDEĞER DEFTERDAR, BENİ TEMBELLİKLE SUÇLAMAYIN”
Da Vinci’nin birinci mektubunu Toros Dağları’nın tepelerini, bu doruklarda güneşin nasıl doğup, nasıl battığını uzun uzadıya anlatarak bitirdiğini söz eden Uygur şöyle devam etti:
“Serge Bramly’nin Leonardo Da Vinci’yi anlattığı kitabın Türkçe versiyonunun 391. sayfasında da, muharririn 1514 yılında sel felaketleri ve tufanla uğraştığı, bilhassa Suriye’deki sel felaketinin onu etkilemesi üzerine defterine tufan fotoğrafları çizdiğini yazdığını fark edince, Calindra diye bahsettiği ve Toros Dağları eteğinde bulunan o kentin peşine düştüm.
Calindra ile Aydıncık Karşıma ise elli yıl evvelki ismi Gilendere, eski devirdeki ismi ise Calyndra olan, günümüzde Mersin’in bir ilçesi olarak yaşayan Aydıncık çıktı. Sahiden de Da Vinci’nin bahsettiği yıllarda Aydıncık, Avrupalı tacirlerin sıkça uğradığı bir limanmış. Tam o yılları bilemem ancak bölgenin (tabi ki bu ortada Adana’nın) tarih boyunca çok sel yaşadığını, hatta birebir bölgede olan Adana’nın selden yok olacağının efsane edildiğini bilmeyen yoktur.
Leonardo ikinci mektubunda ise Suriye Defterdarı’ndan özür dilemektedir; ’Saygıdeğer Defterdar, sitemlerinizde ima ettiğiniz üzere, beni tembellikle suçlamayınız. Bana gösterdiğiniz teveccüh ve sağladığınız faydalar beni bu kadar büyük ve dehşet verici olayın sebebini itina ile ve sabırla anlatmaya yöneltti. Bunu yapabilmek için vakte muhtaçlığımız vardı.’
Gerisinden da hem Küçük Asya’nın (yani Anadolu) hem de Toroslar’ın jeolojik özelliklerini anlatmaya başlıyor; Leonardo Da Vinci Toroslar’ı anlatıyor ’Haziran ayı ortalarında, güneşin geldiği muhakkak bir noktada Toros Dağı’nın gölgesi o denli bir yükseğe ulaşır ki bu gölge 12 günlük aradaki Sarmatya (Kafkasya) sonlarını; Aralık ayının ortasında ise kuzeye hakikat bir aylık yol aralığındaki Hiperborya (Sibirya) Dağlarını bulur.
(…) Toroslar’ın bilhassa güneye bakan, bol eserin alınabildiği, çok hoş su kaynaklarının ve ırmakların bulunduğu eteklerinde, güçlü bir halk yaşar (Çukurova ve halkından bahsediyor). Üç mil kadar üst çıkınca büyük köknar, kayın ve buna benzeri ağaçların bulunduğu ormana ulaşırız. Bu ormanlardan üç mil kadar sonra ise geniş çayırlar ve otlak alanlar gelir. (…) Ormanlık alanın üstünde kalan her şey çıplak kayalıktır.”
DA VINCI, TOROSLAR ÜZERİNDE ÇOK VAKİT GEÇİRMİŞ
Leonardo Da Vinci’nin haritasındaki Adana ve Taşköprü yazdıklarından Da Vinci’nin Toroslar üzerinde dolaştığını ve çokça vakit geçirdiğinin anlaşıldığını belirten S. Haluk Uygur, daha sonra şunları kaydetti:
“Ustanın bölgeye geldiğinin en kıymetli delili ise; İskenderun Körfezi’ni, Seyhan (belki de Ceyhan zira kenarında ’Chıanı’ yazıyor. Fakat İtalyancada “c” harfinin “s” diye okunduğunu dikkate alırsanız Seyhan da olabilir.) Irmağını ve hatta Adana’yı açıkça gösteren bir harita çizimi de yapmış olması. Lakin bölgede Seyhan ve Ceyhan isimli iki ırmak olduğunu anlayamamış, ikisini tek ırmak zannetmiş.
Değişiktir bu harita üzerinde tam Adana’nın bulunduğu yerde bir de köprü var. Biraz ötede bir köprü daha görülüyor. (Taşköprü ve Misis Köprüsü olma ihtimali yüksek) Daha uzun olan köprünün kenarında köprü ’ponte’ yazıyor. Hatta köprünün ismi da yazılı lakin ben okuyamadım. Bu bilgilerden yola çıkarak dünya sanat tarihinin gelmiş geçmiş en büyük ustasının bölgemize, tahminen de Adana’ya lakin tartışmasız bir halde Aydıncık’a geldiğini; bölgenin yöneticilerinden dayanak, tahminen de para aldığını ve bölgemizin hala sorunu olan sel felaketine devalar düşündüğünü öğreniyoruz.”
Ensonhaber
