Küçük Prens, bilindiği üzere münhasıran yetişkinlere hitap eden bir evlat kitabı. O kadar derin mealler içeriyor ki, sanırım onu en iyi bu türlü tanımlamalı. Küçük Prens ile birinci sefer çocukken tanıştıysanız, ne keyifli size, ayrıcalıklı hissedebilirsiniz. Tekrar de kıymetli olan onunla tanışmak. Zira o her okuduğumuz yaşta, bize yeni bir şey daha katıyor. Biraz daha büyümemizi ve hepsinden öte iyi bir yetişkin olmamızı öğütlüyor…
Bunun yanında beşere romantik geldiğinden mi, yoksa toplumsal medyada pek tanınan olduğundan mı bilemedim, onu tanımayan da yok. Bugün Küçük Prens’in müellifi Antoine de Saint-Euxpery’in doğum günü. Öyleyse bugün Küçük Prens’ten daha çok bahsetmeli…
Doğum günün kutlu olsun Antoine!
(Antoine de Saint-Euxpery)
ANTOINE DE SAINT-EXUPERY VE KÜÇÜK PRENS HAKKINDA
29 Haziran 1900’de dünyaya gelen Fransa’nın en ünlü aristokrat muharrir ve şairlerinden Antoine, II. Dünya Savaşı sırasında memleketine hizmet eden bir pilot idi. Küçük Prens hikâyesinde mekan verdiği ayrıntıların oluşturduğu hikâye ise, aslında kendi hayatından pek çok şeyin karşılığıydı. Daha evvel Sahara Çölü’nde yaşadığı deneyimler, kitabı için enfes bir yerdi.
Evet, Antoine, şahsen kendi tecrübelerinden yola çıkarak kurmuştu hikâyesini. 1935’te, Antoine ve Andre Prevot, Caudron C-630 Simoun isimli uçak ile 150.000 Frank armağanlı, Paris-Saigon arasında uçakla en süratli arayı kat etme denemesi yapıyorlardı ki, uçak Nil deltasına yakın bir mahallerde, Sahara Çölü’ne düştü. Şükürler olsun ki yara almadan kurtulmuşlardı; fakat çölün sıcağı ve susuzluk ile yüzleşmek zorundalardı. Hadisenin üzerinden 4 gün sonra bir Bedevi tarafından bulunduklarında vefattan kurtuldular…
Buradaki deneyimlerini Küçük Prens’ten önce “Yel, Kum ve Yıldızlar”da yazdı. Küçük Prens hikâyesine gelince, Tilki karakteri için çölde karşılaştığı bir çöl tilkisinden esinlenmişti. Küçük Prens’in tek gülünün yaratıcısı ise, Antoine’nin, El Salvador’lu karısı idi. Küçük bir devlet olan El Salvador’da pek çok yanardağ vardı ve karısı, yanardağın oluşumunu bir güle benzetmişti. Bununla birlikte Antoine, küçükken kıvırcık sarı saçları olduğu için ailesi tarafından “Güneş Kralı” diye anılıyordu. Buradan bakınca, Küçük Prens biraz da Antoine’nin çocukluğundan izler taşıyordu…
Antoine, 1941-1943 yılları arasında Central Park, New York’ta, Penthouse’de yaşıyordu. Kitabı yazdığı sıralarda Central Park’ın gürültüsünden rahatsız olduğundan, soluğu daima Long Islan’da alıyordu. New York’ta bir otel odasında yazan Antoine, yalnızca yazmıyor, tüm çizimleri de suluboya tekniği ile kendisi çiziyordu.
Birinci sefer Nisan 1943’te yayımlanan Küçük Prens’i, Antoine, aslında yetişkinler için yazmıştı. Kitabının yayımlanmasından birkaç hafta sonra Antoine, Fransa Kraliyeti tarafından bilinmeyen bir vazife için davet ediliyordu. 32 gemi ile Kuzey Afrika’ya giden Antoine, savaş sırasında 31 Temmuz 1944’te hayata veda etti…
(Antoine de Saint-Exupery)
Antoine, Küçük Prens’ye, yetişkinlere içlerindeki evlattan haber getiriyor olmalıydı. Kendisinin de unutmak istemediği şeyler vardı…
Küçük Prens için şöyle de bir notu var velev, kitabın tanıtım bülteninde de yan alır:
“Hiç kimsenin kitabımı özensizce okumasını istemem akıllıcası. Bu anılarımı yazarken çok üzüntülü anlar yaşadım. Arkadaşım koyunu ile birlikte beni bırakıp gideli tam 6 yıl oldu. Onu burada anlatmaya çabalıyorsam, bu biraz da onu unutmamak için. Arkadaşı unutmak çok üzücü bir şey. Herkesin arkadaşı olmamıştır. Arkadaşımı unutursam, kendimi o sayılardan öbür bir şeye bedel vermeyen büyükler üzere hissederim sonra…”
ANTOINE DE SAINT-EXUPERY VE KÜÇÜK PRENS HAKKINDA AZ BİLİNENLER
Kitaplar, sinemalar hakkında pek çok değişik haber ile karşılaşırız. Küçük Prens için karşılaştığım en değişik haber, kutsal kitaplar ve Das Kapital’den sonra en çok lisana çevrilen ve satan kitap olması. Fransızcadan en çok tercüme edilen ve dünya umumunda yılda 1 milyon satışa ulaşan Küçük Prens, “20. Yüzyılın En Uygun Kitabı”da seçildi. Resmi rakamlardan faydalanmak gerekirse, 250 lisan ve lehçeye çevrilmiş, dünya umumunda satışı da yekunda 200 milyonu geçmiştir…
Antoine, Küçük Prens’i birinci sefer yazdığında, neredeyse 1000 sayfaydı. “Mükemmelliğe metne eklenecek hiçbir şey kalmadığında değil, metinden çıkarılacak hiçbir şey kalmadığında ulaşılır” diyen Antoine, Küçük Prens’i şimdiki eksiksiz hâline gelene kadar kısaltmıştı…
Bizim için en kıymetli kısım ise, Küçük Prens’i Türkçeye çeviren isimler arasında Cemal Süreya, Tomris Uyar, Ahmet Muhip Dıranas ve Selim İleri üzere şahsi isimler de vardı. Bugüne dek 102 farklı çevirisi yapılan Küçük Prens’i, Ahmet Muhip Dıranas, birinci defa 1953’te, tefrika halinde yayımladı.
Antoine’nin esrarengiz vefatından bahsetmeden evvel bir tatlı haber de vermeliyim. Fransa, para ünitesinde Euro’ya geçmeden evvel 50 Frankların üzerinde Antoine ve Küçük Prens’in fotoğrafları bulunuyordu. Nedense bu haber içimi aydınlattı…
Artık gelelim Antoine’nin ölümüne… Antoine, az evvel de belirttiğim üzere 31 Temmuz 1944’te hayata veda etti. Akdeniz semalarında salınıyordu ki, ondan bir daha alınamadı. 1998’de Marsilyalı bir balıkçı, Antoine’ya ilişkin bir bilekliği bulduğunda, bu, Antoine’ye dair birinci işaretti. Marsilya kıyılarda 2004’te yapılan araştırmalar sonucunda da uçağın enkazına ulaşıldı. Ve vefatının üzerinden geçen 65 yılın akabinde bir Alman pilotu olan Hor Rippert, Antoine’nin kullandığı uçağı düşürdüğünü, “İçinde kimin olduğunu bilseydim ateş etmezdim” diyerek itiraf etti…
KÜÇÜK PRENS’İN HİKÂYESİ
Kendi galaksisinde, kendi küçük dünyasında tek bir gül ile yaşayan Küçük Prens, gayrı galaksilerin merakı ile tek varlığı olan gülünü yalnız başına bırakıp yolculuğa çıkar ve başlar Küçük Prens’in hikâyesi. Küçük Prens’i büyüten, işte bu yolculuktur. Onun yolculuğundan insanlığın büyüdükçe kendinden, bedellerinden uzaklaştığı gerçeği yansır…
Aslında tüm hikâyenin özeti işte bu kadar net! Maharet derinliği yakalamakta…
Küçük Prens için gülü biricikti, çok pahalıydı. Gül için de Küçük Prens. Küçük Prens, gülü için yeni gezegenler keşfetmek istediğini ima etti. Gülü ise, çok kırılmıştı ve ona muhtaçlığı olmadığını söyledi. Gül kırılıyordu, Küçük Prens aslında görüyordu; lakin yeniden de gitti… İnsan, gerçek hislerini söylemekten neden bu türlü zaviye bucak kaçıyordu?
Halbuki ikisi de birbirini ne çok seviyordu. Küçük Prens, yolculuğu sırasında pek çok şey öğrendi. Bunlardan birini çok hoş güllerin olduğu bir bahçenin ortasında anladı. Bu denli gülle dolu bir bahçede olmasına karşın, kendi gülünü düşünmekten buradaki güllerin hoşluğunu göremiyordu. Hiçbiri onun noktasını tutamazdı. Anladı ki, yeryüzünde sevdiklerimizin konumunu dolduracak bir diğer şey yoktu. Her şey kendine şahsiydi. Zira bu böyledir ve ahir şöyle dersin: “Çünkü benim gülümdür o…”
Herkes için karşılığı farklı sorular soran Küçük Prens ile siz en çok ne öğrendiniz?
*
Damla Karakuş
Instagram:
Ensonhaber
