Halk ortasında karabasan olarak da bilinen uyku felci, Netflix’te yayınlanan Behind Her Eyes (Gözlerinin Ardında) dizisiyle gündeme geldi. Türkiye’den Hadise ve Ebru Şallı’nın da bu hastalığa yakalandığı ortaya çıktı.
Son günlerin tanınan dizisi Behind Her Eyes ile birlikte uyku felci hastalığı toplumsal medyada gündem olmasıyla vatandaşlar, karabasanın neden ortaya çıktığını araştırmaya başladı.
Pekala, uyku felci (karabasan) nedir, neden olur, belirtileri nelerdir? Uyku felci tedavisi var mı?
UYKU FELCİ (KARABASAN) NEDİR?
Halk ortasında karabasan olarak da bilinen uyku felci, bir uyku bozukluğudur. Uykuya dalmadan çabucak evvel, vücudun süreksiz olarak hareket edememesi (felç olması) sonucu gerçekleşir.
Kişinin uykuya dalması ve uyuması sırasında beyinde kimi değişimler meydana gelir ve sarmallar biçiminde bir uyku süreci yaşanır. Bu sarmallar REM uykusu ve non-REM uykusundan oluşur.
Her biri yaklaşık 90 dakika sürmekte ve birinin bitince bir öteki sarmal başlar. Uyku felci ise REM uykusu sırasında meydana gelir.
Uyku durumunda kaslar felç durumundadır. Uyku felcinde beyin rastgele bir nedenle uyanır lakin kaslar felç durumunu korur. Yani kaslar uyanmaz ve bu nedenle kişi hareket edemez. Kişinin üzerine biri oturmuş üzere hissetmesinin nedeni ise kasların felç durumunda olmasıdır. Çünkü uyku felci yaşayan bireylerin “karabasan” olarak isimlendirdikleri ve üzerlerine oturduğunu düşündükleri bir varlık yoktur. Kasların uyku durumunda olmasından kaynaklı olarak bedenin üzerinde bir tartı hissedilir.
UYKU FELCİ BELİRTİSİ NEDİR?
Karabasan, uyku felci geçiren biri güya üstüne biri oturuyormuş ve nefes alamıyormuş üzere hisseder. Kişi bu his sonrası üstündeki yükü atmaya, itmeye çalışsa da kollarını ve bacaklarını hareket ettiremez zira kasları felç durumundadır. Üstünde bir yük varmış üzere hissetmesinin sebebi de kaslarının hareket etmemesidir.
Bununla birlikte sesini de çıkaramaz hissine kapılır. Şuuru kısmen açık olduğu için kişi endişelenmeye başlar. Ayrıyeten halüsinasyonlar işitsel, dokunsal yahut görsel olabilir. Uyku felci kişi tekrar REM uykusuna dönmeden evvel yahut büsbütün uyanmadan evvel birkaç saniye yahut birkaç dakika sürebilir.
UYKU FELCİ NEDEN OLUR?
Uyku felci, uyku bozukluğuna sahip olan şahıslar de daha fazla görülmektedir. Bu uyku bozuklukları ise uyurgezerlik, gece terörü üzere durumlardır.
Çalışma saatleri sistemsiz olan çalışanlarda, uyku sistemindeki bozukluğa bağlı olarak uyku felci (karabasan) görülebilmektedir. Bu nedenle uyku felcinde değerli olan uyku tertibidir. Uyku nizamı bozuk olan insanlarda, depresyonda olan ve kimi ilaçları kullanan bireylerde daha sık olarak görüldüğü bilinmektedir. Uyku felcinin öbür nedenleri şu haldedir:
- Uzun müddet sırt üstü yatmak
- Fazla gerilim
- Ani çevre/yaşam usulü değişiklikleri
- Yapay uyku yardımcıları ve antihistaminler
- Uyku öncesi açlık
- Husus bağımlılığı
- Anksiyete
- Kalıtsal sorunlar
- Jet lag
UYKU FELCİNE YAKALANMAMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Yan yatış konumunda uykuya dalmaya çalışın.
Gerilimli olarak uykuya dalmayın, öncesinde ılık duş ya da müzik dinlemek üzere metotlarla gerilimden kurtulun.
UYKU FELCİ TEDAVİSİ NEDİR?
Uyku felci tedavi edilebilen bir durumdur. Çoklukla REM uykusu ile non-REM uykusunun döngüsünü bozmadan uyku sürecini tertibe sokan ilaçlar kullanılır lakin bu ilaçların bir tabip denetiminde kullanılması gerekir.
Antidepresanlar uyku felcini önleyen bir ilaç olamyıp depresyonu tedavi eden ve dolaylı yoldan depresyon kaynaklı uyku problemlerinin ortadan kalkmasını sağlayabilen ilaçlardır.
Ensonhaber
