Bedenimiz olağan işlevlerini sürdürmek için aşikâr bir ısıya muhtaçlık duyar ve bu ısıyı da sabit tutabilmek için etrafıyla daima ısı alışverişinde bulunur. Lakin etraf ısısı çok yükseldiğinde ısı alışverişinin ülkü istikrarı bozulur ve çeşitli sıhhat tesirleri baş gösterir.
Sıcaklarda beden ısısını düzenlemenin birincil yolu terlemedir lakin çok sıcaklarda bedenimiz gereğince terleyemez ve sıcak çarpması denilen ölümcül sonuçları olabilen bir tablo oluşur.
Bu nedenle sıhhatimizi korumak için yapılması gereken küçük lakin tesirli ipuçlarını bilmek yararlı olabilir. İşte çok sıcak havalardan olumsuz etkilenmemek için yapmanız gerekenler…
SICAK HAVALARIN OLUMSUZ TESİRLERİ
Çok hava sıcaklığının yanı sıra havanın nemi de terleme düzeneğimizi bozarak hissettiğimiz sıcaklıkları yükseltir.
Çok sıcak hava; bebekleri, yaşlıları, gebeleri, kilolu insanları ve kronik hastalığı olan bireyleri daha fazla tesirler ve daha çok sıhhat meselelerine yol açar. Bilhassa kalp ve hipertansiyon hastalarının daha ihtimamlı davranması gerekir.
Tekrar çok sıcak hava fizikî olduğu kadar ruhsal tesirlere de neden olur. Sonluluk, halsizlik, isteksizlik, çabuk sıkılma ve dikkat dağınıklığına neden olur. Trafik kazalarının birçok sanıldığının tersine karlı ve yağışlı havalarda değil güneşli ve sıcak havalarda olmaktadır.
Çok sıcaktan etkilenmenin birinci belirtileri susama hissi ve terlemedir. Terlemenin durması ile beden ısısı süratle artar ve sıcak çarpması dediğimiz tablo çok süratli bir halde gelişebilir.
Terli ve soğuk cilt, bitkinlik, susama hissi, kas krampları, baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı, kusma, idrar yoğunlaşması birinci bulgulardır. Sıcaklık artmaya devam ederse cilt kuru sıcak ve kırmızı bir hal alır, beden ısısı yükselir, teneffüs ve nabız hızlanır. Bunu davranış bozukluğu ve şuur bulanıklığı takip eder.
SICAK ÇARPMASINA DİKKAT
Sıcak çarpmasının yanı sıra, sıcak bitkinliği, sıcak krampları ve güneş yanıkları sıcak ve nemli havalarda kıymetli sıhhat problemleri olarak karşımıza çıkar. Bebek ve çocuklarda ise sıcak döküntüsü dediğimiz isilik döküntülerine sık rastlanır. Ebeveynler bu türlü durumlarda çocuklarını çok giydirmekten kaçınmalı ve sık sık duş aldırmalıdırlar.
NE YAPILMALI
Sıcak çarpması süratle müdahale edilmesi gereken bir durumdur.
Kişinin beden ısısı 39.4 C nin üzerine çıkar Birinci yardımda; kişi çabucak serin ve hava akımı olan bir yere alınmalı, sıkı giysileri gevşetilmeli, soğuk su yahut soğutucularla (vantilatör, klima vb.) soğutulmaya çalışılmalı, şuuru kapalıysa muhakkak içmesi için sıvı verilmemeli ve en yakın sıhhat kuruluşuna götürülmelidir. Gerekli durumlar da hava yolu açılmalı ve yapay teneffüs yapılmalıdır.
ÇOK SICAKLARDAN KORUNMA YOLLARI
Öncelikle açık havada çalışmak zorunda olanlar çok dikkat etmelidirler. Güneşten koruyacak şapka, gözlük üzere aksesuarlar kullanılmalı ve bol su içilmelidir.
Giysiler açık renk ve bol olmalı, hava akımını engelleyecek kumaşlar ve dar giysiler tercih edilmemelidir. Gölgede ve hava akımının olduğu yerlerde mola verilmesine itina gösterilmelidir.
Genel olarak sabah 10.00 ile akşam 16.00 ortası mecbur olmadıkça güneşe çıkmamak gerekir. Bu saatlerde yüzmek ve güneşlenmek üzere aktiviteler yapılmamalıdır. Çocuklar ve hamileler takip edilmeli, onların daha çok etkileneceği unutulmamalıdır.
Sık sık duş almak, elleri ve ayakları sık sık yıkamak gerekir. Susamayı beklemeden ortalama 2-2,5 litre (12-14 bardak) sıvı tüketilmelidir. Suyun yanı sıra meyve suları, ayran ve süt üzere içecekler de epeyce iyi bir seçimdir.
Maden suyu da kaybedilen minerallerin yerine konması açısından iyi olmakla birlikte içeriğindeki sodyum nedeniyle kalp ve tansiyon hastalarının çoka kaçmaması değerlidir. Kahve, çay ve gazlı içeceklerden ve bilhassa de alkolden kaçınmak gerekir.
Beslenme de çok kıymetlidir. Yağlı, ağır yiyeceklerden ve tıka basa yemekten kaçınmalıdır. Mümkünse hafif yiyecekler, meyve ve sebzeler tercih edilmelidir. Besin zehirlenmeleri çok sıcak havalarda değerli bir sıhhat sorunu olarak karşımıza çıktığı için dışarıda satılan yiyeceklerden uzak durulmalı ve yiyecekler kesinlikle buzdolabında saklanmalıdır.
Ağır spor aktivitelerinden, açık havada yapılan sporlardan kaçınmak en doğrusudur.
Güneşe çıkarken tesirli bir güneş kremi kullanılmalıdır. Unutmamak gerekir ki güneş ışınları cilt kanserinin en değerli nedenidir.
Halsizlik ve yorgunluktan, sıcak çarpmasına kadar gidebilen bu durumlara dikkat edilmelidir. Kâfi sıvı tüketilmeli, hafif yiyecekler tercih edilmeli mümkünse tehlikeli saatlerde açık havada bulunmamalıdır.
Daha ağır tablolar ve şuur kaybının oluştuğu durumlarda çabucak bir sıhhat kuruluşuna ulaşmak gerekir.
TABİBİM
Dr. Gülsüm UYSAL
Ensonhaber
