Minimum fiyat ülkemiz için hassas bir bahis. Makul bir kesiti ilgilendiriyor üzere duruyor olsa da aslında hepimizi ilgilendiriyor. Zira taban fiyat pek çok dinamiği içinde barındıran bir kriter. Hem vatandaşın refahı hem patronun yatırımları taban fiyattan geçiyor. Aslında taban fiyatlı olalım olmayalım hepimizin maaşlarının temelinde de bu kriter var.
DÜNYADA 25 ÜLKEDE MİNİMUM FİYAT UYGULANIYOR
Dünyada bizim üzere 25 ülkede daha taban fiyat uygulamasının mevcut olduğunu da belirtmekte fayda var. Bunlar Eurostat’a nazaran Lüksemburg, İrlanda, Hollanda, İngiltere, Belçika, Almanya, Fransa, İspanya, Slovenya, Malta, Yunanistan, Portekiz, Litvanya, Polonya, Estonya, Slovakya, Çekya, Hırvatistan, Macaristan, Romanya, Letonya, Sırbistan, Karadağ, Bulgaristan ve Arnavutluk olarak sıralanıyor.
MİNİMUM FİYAT GÜNDEME GELDİ
Yıl sonu yaklaştıkça minimum fiyat artırımı görüşmeleri ve kestirimleri gündeme gelmeye başladı.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alim’in, Afyonkarahisar’da sendikacılara hitaben yaptığı konuşmada Taban Fiyat Tespit Komitesi’nin yakın vakitte toplanacağını belirtmesi ile birlikte minimum fiyatın ne kadar olacağı merak konusu oldu.
Bu açıklamanın akabinde milyonlarca çalışan, 2022 taban fiyat artırımının ne kadar olacağı hakkında fikir yürütmeye başladı.
Minimum fiyat Türkiye’deki 7 milyon çalışanı direkt etkiliyor.
TABAN FİYAT NASIL TANIMLANIYOR
Taban fiyat, emekçilere bir çalışma günü karşılığı olarak ödenen ve personelin besin, konut, giysi, sıhhat, ulaşım, kültür üzere ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden en az seviyede karşılamaya yetecek fiyat olarak tanımlanıyor.
TÜRKİYE’DE TABAN FİYATLA ÇALIŞANLARIN ORANI YÜZDE 40
Şu ana kadar taban fiyatı gündeme getiren emekçi tarafındaki Hak-İş Lideri Mahmut Arslan da Türkiye’de minimum fiyatla çalışanların oranının yüzde 40 olduğunu söyleyerek, patronların ekonomik büyümede en büyük hisseye sahip personellere cömert davranacaklarına inandıklarını belirtti.
BELİRLERKEN ÜLKENİN KURALLARI GÖZETİLİYOR
Minimum fiyatı belirlerken ülkenin koşullarını da gözetmek gerektiğini unutmamak gerekiyor.
PATRON EMEKÇİSİNE TABAN FİYATTAN AZ MAAŞ VEREMEZ
Bir patronun, yanında çalışan çalışanına en az minimum fiyat kadar ödeme yapabileceğini de hatırlatalım. Buna nazaran bir patron, yanında çalıştırdığı çalışanına taban fiyattan daha düşük maaş veremez.
Bu kural, Anayasa’ya ve 4857 sayılı iş kanunu ile teminat altında.
TABAN FİYAT ÇALIŞMALARI KASIM AYINDA BAŞLAYACAK
2022 taban fiyat çalışmaları kasım ayında başlayacak ve aralık ayında netleşecek.
TESPİT KURULU 15 ŞAHISTAN OLUŞACAK
Taban fiyatı, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın mesken sahipliğinde 15 bireyden oluşan Minimum Fiyat Tespit Kurulu belirliyor.
Bu komite da 5 personel temsilcisi yani Türkiye Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş), 5 patron temsilcisi yani Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) 5 de hükümet temsilcisinden oluşacak.
Türk-İş’in emekçileri temsil etmesi en fazla üyeye sahip konfederasyon olmasından kaynaklanıyor.
Komiteye Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım başkanlık edecek.
Taban Fiyat Tespit Komisyonu’nun toplanmasıyla birlikte artırım pazarlığına da başlanacak.
KURUL 4 KERE TOPLANACAK
Komite toplamda 4 defa toplanacak. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nda gerçekleştirilen birinci toplantının akabinde komite, emekçi ve patronun mesken sahipliğinde de başka farklı toplanacak.
Komite, son toplantısını tekrar Bakanlık’ta yapacak.
Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği kurul, en az 10 üyenin iştirakiyle toplanacak.
OY ÇOKLUĞU İLE KARAR VERİLECEK
Oy çokluğuyla karar verilecek. Oyların eşitliği halinde liderin bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul edilecek. Şayet tüm toplantıdan da sonuç çıkmazsa son kelamı Hakem Heyeti söyleyecek.
MİNİMUM FİYATLA BİRLİKTE ARTACAKLAR
Minimum fiyatla birlikte işsizlik maaşı artacak. Kısa çalışma ödeneği yükselecek. Çalışanların aldığı taban geçim indirimi yani AGİ değişecek. Emeklilik için doğum-askerlik-yurt dışı borçlanmaları yapanların ödeyecekleri ölçülerde artış olacak. İş göremezlik ödeneğinde artış yaşanacak. Yaşlılık, konutta bakım, engelli aylıkları da ocak ayı ile birlikte zamlanacak. Kendi primini ödeyen Bağ-Kur’lular ve isteğe bağlı ödeme yapanların prim fiyatı yükselecek. Gündelikçiler için ödenecek primlerin de artması gündeme gelecek. Teşviklerin üst sonu yarara nazaran değil taban fiyata nazaran hesaplanacak. İş, toplumsal güvenlik, iş sıhhati ve güvenliği mevzuatına nazaran kesilen idari para cezaları, brüt minimum fiyat fiyatına nazaran belirlenecek. Kıdem ihbar tazminatı yine düzenlenecek. Genel Sıhhat Sigortası primi artacak. 65 yaş aylığı yükselecek. Süreksiz iş görmemezlik ödeneği artacak. Ferdî emeklilikte devletin katkı hissesi da taban fiyat ile birlikte değişecek sayılardan olacak.
TABAN FİYAT NASIL BELİRLENECEK
Şu ana kadar minimum fiyatın içeriğini ve fiyat belirlenmesinde yaşanacak süreci anlattık. Artık gelelim taban fiyatın nasıl belirleneceğine…
ENFLASYON BELİRLEYİCİ FAKTÖR
Taban fiyat artışlarında enflasyonunun belirleyici olduğu görülüyor. Hesaplamalar enflasyonun üzerine bir puan konularak elde ediliyor. Bu yıl için de tekrar enflasyonun üzerinde bir sayının ortaya çıkması bekleniyor.
2021’de yıllık enflasyon yüzde 14,6 olarak açıklanmıştı. Bu sayının üzerine koronavirüs salgını koşulları da düşünülerek 7 puan eklenmişti. Böylece minimum fiyat artırımı yüzde 21,6 artış olarak gerçekleşti. 2021 yılında 21,56 artışla 2 bin 825 lira net fiyat, 3 bin 577 lira brüt fiyat alındı.
2022 TABAN FİYAT ARTIRIMI NE KADAR OLACAK: 3 BİN 447 LİRA NET, 4 BİN 364 LİRA BRÜT FİYAT
Enflasyonun Orta Vadeli Programa nazaran yıl sonunda yüzde 16 ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın anketine nazaran ise yüzde 17,63 olacağı kestirim ediliyor.
Bu sayılara nazaran minimum fiyat artışının da 5-6 puan üzerinde olacağı iddia ediliyor. Tüm bu sayılar da minimum fiyat artışının yüzde 22 civarında olacağı beklentisini doğuruyor. Yani yüzde 16 enflasyon + 6 puan ve toplamda yüzde 22 artış oranı ortaya çıkıyor.
Taban fiyat bu senaryoya nazaran 3 bin 447 lira net fiyat, 4 bin 364 lira brüt fiyat olarak uygulanacak.
TABAN FİYAT HESAPLAMALARINDA İKİNCİ SENARYO: 3 BİN 531 LİRA NET, 4 BİN 471 LİRA BRÜT FİYAT
Öte yandan eylülde enflasyon yüzde 19,58 olarak açıklandı. Enflasyonun yüzde 19’da kaldığı düşünüldüğünde de yeniden 6 puan eklendiğinde taban fiyat artırım oranının yüzde 25’e yükseleceğini söyleyebiliriz.
Minimum fiyat ikinci senaryoya nazaran ise 3 bin 531 lira net fiyat, 4 bin 471 lira brüt fiyat olarak uygulanacak.
MİNİMUM FİYATIN PATRONA MALİYETİ
Minimum fiyatın 2021’de patrona maliyeti 4 bin 203 lira.
YILLARA NAZARAN ENFLASYON TABLOSU
YIL – NET FİYAT / BRÜT FİYAT / ENFLASYON / ARTIŞ ORANI
2010 – 599,12 / 760,50 lira / yüzde 6,53 / 9,7
2011 – 658,95 / 837 lira / yüzde 6,4 / 9,96
2012 – 739,79 / 940,50 lira / yüzde 10,45 / 12,20
2013 – 803,68 / 1.021,50 lira / yüzde 6,16 / 8,61
2014 – 891,03 / 1.134 lira / yüzde 7,40 / 11,01
2015 – 1.000,54 / 1.273,5 lira / yüzde 8,17 / 12,30
2016 – 1.300,99 / 1.647 lira / yüzde 8,81 / 29,32
2017 – 1.404,06 / 1.777,50 lira / yüzde 8,53 / 7,92
2018 – 1.603,12 / 2.029,50 lira /14,17 / yüzde 11,92 / 14,17
2019 – 2.020,40 / 2.558,40 lira / yüzde 20,30 / 25,45
2020 – 2.324,71 / 2.943 lira / yüzde 17,14 / 15,03
2021 – 2.825,90 / 3.577,59 lira / yüzde 14,60 / 21,56
2022 – 3.447,50 / 4.364 lira / yüzde 16,40 / 22 (Tahmin 1)
2022 – 3.531,25 / 4.471,50 lira / yüzde 16,40 / 25 (Tahmin 2)
Ensonhaber
