Abdülhamit ile İttihat Terakki farkı
Vakanüvis
Türkiye’nin güç alanında yerli kaynak arayışlarını artırmasının olumlu sonuçları görülmeye devam ediyor. Daha birkaç gün evvel, Sakarya Gaz Sahası’ndaki Türkali-2 tespit kuyusundaki akış testinin günlük 650 bin metreküpe yükseldiği haberleri yayınlandı. Böylesi haberler, beraberinde güç alanında yerli kaynaklara yönelme, bu alandaki muhalif ve muavafık görüşler ile tarihî kimi anekdotları da gündeme getiriyor. Bu çerçevede, Osmanlı İmparatorluğu yıkılırken petrol arama çalışmalarındaki bir ayrıntı ibretlik.
BİRİNCİ PETROL FERMANI II. ABDÜLHAMİD’DEN
Doç. Dr. Ender Yurtoğlu’nun “Cumhuriyet Devrinde Türkiye’de Petrol Arama Politikaları” (Gazi Akademik Bakış, C. 10, S. 20, 2017) başlıklı makalesindeki bir ayrıntı, yerli güç arayışlarındaki güç savaşlarını, kimi idarelerin “etkilenişi” ve akabinde Türkiye’nin çıkarlarının korunamaması ve gibisi mevzularda çarpıcı ipuçları veriyor. Osmanlı Devleti hudutları içerisinde petrol aramalarına birinci sahne olan yer, İskenderun yakınlarında bulunan Çengen Köyü muhitiydi. Bu havalinin imtiyazı 1887 yılında II. Abdülhamid tarafından yayınlanan bir fermanla devrin sadrazamlarından Kamil Paşa’ya verilmişti. Tıpkı yıl içerisinde Ahmet Necati Beyefendi isminde birine devredilen bu imtiyaz, 1889 tarihinde Hasan Tahsin isminde öteki bir şahsa daha devredilmişti. Bu havalideki sondaj çalışmaları, 10 küçük kule ile sürdürülmüş, kuvvetli gaz emareleri de görülmüş lakin savaş kaidelerinden ötürü çalışmalar bir mühlet sonra akamete uğramıştı.
BİRİNCİ PETROL ARAMALARI ŞAHISLAR TARAFINDAN İLKEL ALETLERLE YAPILIYORDU
O periyotta petrol aramalarına sahne olan bir öteki mıntıka da Musul bölgesiydi. Bu bölgedeki petrol kaynakları, birinci vakitlerde arazi sahipleri tarafından bulunmaya çalışılıyordu. Arazi sahipleri, ilkel el sondajı aletleriyle kuyular açıyordu. Bu kuyular iltizam metoduyla işletiliyordu. Bu uygulamada, petrol de tıpkı bir tarım eseri üzere kabul ediliyor, şahıslar elde edilen petrolden devlete hisse veriyorlardı.
ABDÜLHAMİD YABANCILARIN ELİNE GEÇMESİN DİYE PETROL ALANLARINI SATIN ALDI
Fakat petrolün stratejik değerini bilen II. Abdulhamid, bu alandaki faaliyetler arttıkça tedbir almaya başlamıştı. Padişah; şahıs mülklerindeki sondaj çalışmalarının, yabancı devletlerin ortacılar vasıtasıyla yerleri satın alması üzere tesirlere maruz kalmasını önlemek için toprakları bedelini ödeyerek buraları şahsi mülkü haline getirmeye başlamıştı. Bu uygulamada vakit zaman yeniden iltizam yolu kullanılsa da toprakların sahibinin II. Abdülhamid olmasından ötürü bir sorun yaşanmıyordu. Osmanlı İmparatorluğu’ndaki petrol arama çalışmaları uzun yıllar bu biçimde devam etmişti.
İTTİHAT TERAKKİ BAŞA GELİR GELMEZ İMTİYAZI YABANCILARA VERDİ
Ensonhaber
