Boğaziçi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Enstitüsü Talim Üyesi Doç. Dr. Özgür Kocatürk’ün ABD Georgia Teknoloji Enstitüsü’nden Prof. Dr Levent Değertekin ile geliştirdikleri sensör, Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) teknolojisinin kanser teşhis ve tedavisinde kullanılmasının önünü açıyor.
ABD’DEN 9 MİLYON DOLARLIK DESTEK
Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Sıhhat Enstitüleri’nden (NIH) yaklaşık 9 milyon TL (1 milyon 296 bin ABD Doları) destek almayı başaran girişim kapsamında geliştirilen sensörle, teşhis ve tedavi emelli kullanılan metal cihazlar MRG esnasında görüntülenebilirken, bunların haddinden fazla ısınmasının da önüne geçiliyor. Bu da, MRG sayesinde rahatça tespit edilebilen kanserli dokuya metal tıbbi ekipmanlarla yapılan biyopsi üzere süreçleri mümkün hale getiriyor. Ayrıyeten bu sensör, münhasıran kalp marazları bulunan bebeklerin tedavisi için de kullanılabilecek.
HASTALARIN X IŞININA MARUZ KALMASINI ÖNLENECEK
Öte yandan, daha evvel kanser tedavisi görmüş hastaların, öbür bir rahatsızlık nedeniyle bu çeşit süreçlerden geçerken, ekstra riskler taşıyacak X ışını almasının önüne geçilmiş olacak. Hekim tarafından kullanılan kataterin üzerine bir kılıfla kolay kolay yerleştirilebilen bu sensörlerin daha da geliştirilmesi için, ABD Ulusal Sıhhat Enstitüleri’nden (NIH) Boğaziçi’nde kullanılmak üzere yaklaşık 1 milyon 600 bin TL’lik (221 bin 600 ABD Doları) destek de alındı.
“ABD ÜNİVERSİTELERİNE VERİLEN BURSU ALDIK”
Aldıkları bursun aslında Amerikan üniversitelerine ve araştırma kuruluşlarına verildiğini anlatan Kocatürk, “Ulusal sıhhat enstitülerinin medikal araştırmalar için verdiği epey prestijli, R01 ismi verilen epey kıymetli bir araştırma fonu var. Bu araştırma fonuna bu girişim kapsamında başvurduk. Bu aslında Amerikan üniversitelerine ve araştırma kuruluşlarına verilen bir burs. Boğaziçi Üniversitesi bu girişimde, girişim ortağı olarak bulunuyor. Ve Boğaziçi Üniversitesi de bu girişim bütçesinden bir hak aldı. Yaklaşık 1.6 milyon dolar olarak fonlandı ve bunun yaklaşık 300 bin doları da Boğaziçi Üniversitesi’ne ayrılmış durumda” diye konuştu.
“ÖNÜMÜZDEKİ 10 YILIN YENİ MEDİKAL GELİŞMELERİ İÇİNDE”
Aldıkları araştırma fonu sayesinde, yaptıkları hayvan deneylerini öteye taşıyarak, FDA onayıyla insan deneyleri yapmaya hazırlandıklarını anlatan Kocatürk, “Biz laboratuvarımızda geliştirdiğimiz medikal cihazları, ulusal sıhhat enstitüleriyle yaptığımız işbirliği kapsamında zati her yaz, doktora talebelerimle birlikte oraya giderek, hayvan deneyleriyle deniyorduk. Artık bu aldığımız araştırma fonu sayesinde, bunu bir tık öteye taşıyıp, FDA onayı alıp insan deneyleri yapmak istiyoruz. Bu da bizi hayli heyecanlandırıyor. Medikal üreticilerle de konuşuyoruz. Yurt dışında bu hususla ilgilenen birkaç yatırımcı var. Bizim gönlümüz bu bahiste Türkiye’den de ilgilenen yatırımcıların bize ulaşmasından yana. Zira bu, bizim öngördüğümüz önümüzdeki 10 yılın yeni medikal gelişmeleri içerisinde olacak. Bir ekip medikal manyetik rezonans görüntüleme cihazı üreticileri de bu sensörlere daha müsait medikal MR cihazları yapabilmek ismine da, girişimler başlatmış durumdalar. Binaenaleyh çok yeni bir alan açılacak ve bu ortamda da şayet şu an için, Türkiye’de bulunan medikal üreticiler de ilgi gösterirlerse, onlar için de çok yeni marketler açılıp, yerküreyle tıpkı anda bir eseri ortaya koyabilme fırsatı bulmuş olacaklar” formunda konuştu.
“KALP MARAZLARI VE BİYOPSİDE KULLANILABİLECEK”
Bu teknolojiyi geliştirirken, nasıl pratiklere adapte edilebilir olduğunu da araştırdıklarını lisana getiren Özgür Kocatürk, “Çalıştığımız tabiplerin bilirkişilik hususları doğrultusunda bunları yapıyoruz. O yüzden de çoğunlukla biz kardiyolog ve radyologlarla çalıştığımız için de bugüne kadar kalp illetleri ve prostat biyopsisi üzerine odaklandık. Gelgelelim manyetik rezonans görüntüleme girişimsel süreçlerde kullanılmaya başlandığı devir, bunun bütün vücuttaki pratikler mümkün olacak. Yani örnek veriyorum, mesela bir dimağda tümör varsa, oradan bir biyopsi alınması gerekiyorsa, orada da bu teknoloji kullanılabilir. Göğüs, Karaciğer ve akciğer biyopsisinde yeniden bu çeşit teknolojiler kullanılabilecek” sözlerini kullandı.
MEVCUT GÖRÜNTÜLEME SİSTEMLERİNDEKİ RİSKLERİ ORTADAN KALDIRACAK
Çalışmalarını ve geliştirdikleri sensörün nasıl bir işlevi olduğunu ise Kocatürk, şu laflarla anlattı:
“Benim yürütücülüğünü yaptığım biyotasarım laboratuvarı, ABD’de bulunan Ulusal Sıhhat Enstitüleri ile uzun yıllardır ortak araştırmalar yapıyor. Bu araştırmaların da temel hedefi, manyetik rezonans görüntülemeyi teşhis emelli kullanmak mahalline, birebir devirde tedavi maksatlı da kullanabilmek üzerine. Manyetik rezonans görüntüleme tekniği bizim sıradanda girişimsel süreçlerde kullandığımız floroskopi tekniğinden epeyce farklı bir teknik. Floroskopi tekniğinde X ışını ismini verdiğimiz radyasyon hastaya uygulanıyor ve art tarafta bunlar tekrar toplanılarak oluşan kontrasttan, medikal bir manzara oluşuyor. Bu süreç esansında hem hasta hem de bunu uygulayan tabip radyasyon ışını almış oluyor. Manyetik rezonans görüntüleme tekniğinde bu türlü bir durum kelam konusu olmadığından hayli muteber bir görüntüleme tekniği aslında. Ancak bunu girişimsel teknikler için kullanmak epey çetin ve bunun da temel nedeni, tabipler kullandığı girişimsel cihazları manyetik rezonans görüntüleme altında göremiyorlar. Ve bizler de uzun yıllar boyunca bu medikal cihazları, medikal imaj içinde nasıl gösterebiliriz diye bir ekip araştırmalar yapıyorduk. Ve bu araştırmalar sonucunda bu medikal cihazları görüntülemeyi başardık. Ancak bütün yerkürede bu araştırmaların üzerine çalışan bilim kişilerinin çözmeye çalıştığı şöyle bir mesele var. Bu cihazlar metal içerdiği için, çalışma esnasında ısınabiliyor. Bu da hasta için büyük bir risk oluşum ediyor. Ve bu yüzden de bu çeşit araştırmaların hayvan çalışmalarından kliniğe geçmesi için, bu cins risklerin ortadan kaldırılması gerekiyor. Biz de bu maksatla, bundan birkaç yıl evvel bir girişim başlatmıştık. Ve bu projeyi Georgia Tech Üniversitesi’nde bulunan Levent Değertekin ile birlikte başlatmıştık. Bu girişim kapsamında da biz epey yenilikçi bir sensör geliştirdik. Bu sensörün yaptığı hizmet aslında bu medikal cihazları görüntülemek için kullandığımız mikro antenlerden aldığımız sinyalleri, yeniden metal kablolar konumuna, optik fiber üzerinden MR cihazına bu sinyalleri ulaştırmak üzerine. Ve sonunda, metalleri ortadan kaldırdığınızda, ısınma sorunu ortadan kalkmış oluyor. Ve bu bizim için epey heyecan verici bir gelişme zira bu sayede uzun yıllardır hayvan çalışmasında tıkalı kalan bu araştırma kolu, artık kliniğe de geçme talihi bulacak.”
KANSER TEŞHİS VE TEDAVİSİNDE DAHA KESİN SONUÇLAR
Manyetik rezonans görüntüleme, floroskopi mekanına kullanıldığında ne üzere farklılıkların ortaya çıkacağını, neden bu kadar kıymetli olduğunu ve niçin uzun yıllardır çalıştıklarını kaydeden Kocatürk, “Manyetik rezonans görüntülemede hekim hem yumuşak dokuyu hem de medikal cihazları tıpkı anda görüntüleyebildiği için çok daha başarılı bir operasyon gerçekleştirme talihine sahip. Mesela bizim şu anda araştırma odaklarımızdan biri prostat ve göğüs biyopsisi. Günümüzde bu çeşit manzaralar, ultrason görüntüleme altında yapılıyor hasta X ışını almasın diye. Lakin bu ultrasonda da yumuşak doku görüntülemesi istediğimiz özelliklerde olmadığından ötürü, prostat organını ya da göğüsteki tümörü görebilseler de, tam olarak nereden biyopsi alacaklarını görüntüleyemiyor doktorlar. Bu yüzden de prostat biyopsisinde hastadan 12 ila 16 arası bir biyopsi örneği alınıyor. Ancak bu MR altında olursa tek bir biyopsi örneği alınarak, bu süreci tamamlamak mümkün olacak. Ve bu bahsettiğim 12 ila 16 arasında biyopsi örneği alınsa bile, yaklaşık yüzde 30 orantısında yanlış negatif dediğimiz sonuçlar çıkabiliyor. Yani siz hastaya “Sizde kanser yokmuş” diyorsunuz. Fakat aslında yanlışsız noktadan biyopsi almadığınız için hasta bir yıl sonra daha makûs bir biçimde tekrar kliniğe gelmek durumunda kalıyor. Lakin bunları MR altında yaptığınızda bu tıp riskler büsbütün sıfırlanmış durumda olacak. Daha kesin ve hakikat formda bu tanıyı koymuş olacaksınız ve tanıyı koyduktan sonra şayet hasta kanserse, o tümörlü dokunun yakılması gerekiyor ve bunları da MR altında yaptığınız devir hem nereyi yakacağınızı çok daha kesin bir formda göreceksiniz. Hem de o sırada uyguladığınız kuvvetin orada ısı artışı ve o dokuları yakıp öldürmesini amaçlıyorsunuz. MR altında tıpkı anda o sıcaklık artışını da ölçebiliyorsunuz. Böylece de yaptığınız sürecin çok daha hassas ve hakikat olduğunu kanıtlamış olacaksınız. Bu çeşit avantajları münasebetiyle biz bunu epey çığır açacak, kullanılacak tedavilerin muvaffakiyet yüzdesini çok daha artıracak bir teknoloji olarak öngörüyoruz” haberini verdi.
KALP RAHATSIZLIĞI OLAN BEBEKLERİN TEDAVİSİNDE DE KULLANILABİLECEK
Başkaca kanser hastalarının yanı sıra, bilhassa kalp illetleri olan bebeklerin tedavisinde de bu teknolojinin kullanılabileceğini söyleyen Kocatürk, “Bunları en çok kanser hastalarında kullanma fırsatımız olacak lakin onlar dışında bizi heyecanlandıran bir hasta popülasyonu da pediatrik hastalar. Bilhassa doğuştan kalp rahatsızlığı olan, kalp kapakçığı bozuklukları ya da iki karıncık arasında deliklerin olması hayli yaygın görülen bebek illetlerinden. Bu çeşit doğuştan gelen illetleri olan bebekler için 2-3 yaşına kadar beklemek zorunda kalınıyor ve ondan sonra da açık kalp ameliyatı ile bu çeşit sorunlar düzeltilmeye çalışılıyor. Ancak bazen durumu çok ağır olanlar o ameliyat tarihini bekleyemeden, hayata erkenden veda etmek durumunda kalıyorlar. Bunun da nedeni, bu girişimsel ismini verdiğimiz tekniklerin, floroskopi altında pediatrik tatbikinin olmaması. Zira bebeklerde çok süratli bir hücre çoğalması var ve siz ona radyasyon uyguladığınız devir, kanser oluşma riski çok artmış oluyor. Münasebetiyle günümüzde bu tip tatbikler çok yapılmıyor lakin MRG tekniği girişimsel süreçlerde kullanılmaya başlandığında, bu doğuştan gelen kalp rahatsızlıkları da çok erken safhada, girişimsel tekniklerle tedavi edilebilir duruma gelecek. Ayrıyeten münhasıran, daha evvelden kanser tedavisi görmüş hastaların tekrar diğer bir rahatsızlık nedeniyle bu çeşit süreçlerden geçerken X ışını alması yine ekstra riskler taşıyacaktır. Bu sayede bunların da önüne geçilmiş olacak” dedi.
Ensonhaber
