Kaç yıl yaşarsak yaşayalım, ömrümüz kısacık. Çağdaş dünyada daima bir koşturmacanın içinde kısacık ömrümüzden vakitler çalıyoruz. Bir gün 24 saat ve biz güya daima koşuyoruz. Bu koşuşturmacada kitap okumaya vaktimizin olmamasından yakınırken buluyoruz bazen kendimizi. Pekala ne kadar sistemli yaşıyoruz? Bir disiplin içinde ilerlesek her şey öteki olmaz mıydı?
İnsan bedeni ne yaparsa daima onu yapmaya devam etmeyi pek seviyor. İki gün hiçbir şey yapmadan durduğumuzda üçüncü gün oturduğumuz yerden kalmak zulüm üzere geliyor. Bilhassa pandemi sürecinde bu durum üzerimize çoğunlukla yapışıp kaldı. Yani demek ki çok koşturduğumuzda da, oturduğumuzda da bazen kimi şeyleri yapmak için vakit bulamıyoruz. Öyleyse bu bizim algımızla ve sistemimizle ilgili.
Dün iyi okumanın nasıl yapılması gerektiği üzerine yazınca bugün de hususa bir öteki açıdan devam etmek istedim. Hayat kısa, okumak istediğim çok kitap, izlemek istediğim çok sinema var. Sizde de o denli mi? Öyleyse bu mevzuda harekete geçmeli.
Pekala siz yılda kaç kitap okuyorsunuz?
ÇİKOLATA PARÇACIKLI KURABİYE VE TURP DENEYİ
‘Çikolata parçacıklı kurabiye ve turp deneyi’ni psikolog Roy Baumeister ve arkadaşları 1998’de gerçekleştirdi. Bu meşhur deneyde üç kümeye ayrılmış denekler gözlendi. 3 saat boyunca bir şey yiyemeyeceklerdi. Birinci kümeye parçacıklı kurabiye ve turp verildi. İsterlerse yalnızca turpları yiyebileceklerdi. İkinci kümeye da kurabiye ve turp verildi. Fakat onlar özgür bırakıldı, istediklerini yiyebildiler. Üçüncü kümeye ise hiçbir şey verilmedi. Bunların yanında üç kümenin da misyonu çözülmesi imkansız bir sorunu çözmesi gerekiyordu. Deneklerin ne kadar dayanabileceğini gözlemleyen bu deneyde birinci pes eden birinci küme oldu. Kurabiye akıllarını o kadar meşgul ediyordu ki, dayanamamışlardı…
Kitap okumayı da işte buna benzetebiliriz. Okumak istiyoruz, evet; ancak etrafımızda bizi caydıran, aklımızı çelen çok kurabiye var. Haliyle çok kolay pes ediyoruz. Demek ki evvel bu uyaranları ortadan kaldırıyoruz. Etrafımızı ona nazaran düzenliyoruz ve her şeye makul bir vakit ayırıyoruz.
KOLAYDAN ZORA BİR OKUMA TERTIBI
Hayatımızda bir nizam oluşturmaya karar vermişken bin küsur sayfalık bir kitap bizi zorlayacaktır. Okunması daha kolay, sayfası daha az kitaplardan başlamalıyız. Bir liste yapabilir, konusuna ve sayfa sayısına nazaran kitapları gruplayabiliriz. Birtakım tipleri anlamak başkalarına nazaran daha sıkıntı olacaktır. Bilhassa bu periyotta hakikat bir başlangıç olmaz.
Bununla birlikte okunmaya bedel, bizim için gerçek kitapları da seçmeliyiz. Birinci 10 dakikada bizi içine çekmeyen kitap, muhtemelen aradığımız kitap değildir. Ya da bu kitap için daha vakte muhtaçlığımız vardır. Onun için bir kitaba başlamadan evvel size uygun olup olmadığına karar verin.
Örneğin kitaplarınızı 1-5 ortasında oylayabilirsiniz. Sizin için 5’in altına düşmüş bir kitabı okumayın. Bundan birkaç yıl öncesine kadar kitaplara emek gözüyle baktığımdan elime aldığım bir kitabı yarım bırakmayı muharririne haksızlık görürdüm. Lakin yanıldığımı kabul ediyorum. Vakit çok daha kıymetli bir kavram. Onun için bir kitap elinizde çoğalıyor, sizi okumaktan soğutuyorsa o kitabı çabucak bırakın.
Ayrıyeten kütüphanenizde çeşit zenginliğine de açık olun. Daima birebir cins kitapları okumak, ufkumuzda kısıtlı bir değişiklik sunacaktır. Bunun için bize en yakın sahafı, bağımsız kitapçıyı ziyaret edebilir, bedelli teklifler alabiliriz. Hiç iyi bir polisiye okumadan, polisiye sevmediğimize karar veremeyiz. Üstelik kitaplar üzerine sohbet de en az okumak kadar lezzetli gelecektir…
VAKIT KAVRAMINI HAKIKAT KULLANIN
Vakti hakikat kullanmak çok değerli. Kitap okurken vakit hududu koyabiliriz. Şöyle düşünelim, elimize aldığımız bir kitabı ortalama bir iki ayda okuyoruz. Fakat bu daima bir kopuş getiriyor. Hadiseden, bilgiden bir kopuş.
Örneğin, 200 sayfalık bir kitapla başlıyoruz. Yanlışsız kitap olduğuna karar verdik. Öyleyse bu kitabı okumak için kendimize 3 ya da 4 saat verelim. Fakat bu vakit diliminde diğer hiçbir uyaranımız olmayacak. Bunu bilhassa araştırma kitapları üzerinde deneyebiliriz. Tahminen kitabın tamamı bitmez; fakat büyük bir kısmını anlayarak bitirmiş oluruz.
Uyaranları etrafınızdan eksilttiniz. Bunun yanında şayet dikkati çabuk dağılan biriyseniz, okurken bir diğer araştırmanın peşine de düşmemekte yarar var. Örneğin manasını bilmediğiniz bir kelimeyi artık araştırmak yerine, not alıp daha sonra bakabilirsiniz.
Bu vakit sınırlaması ve hatta yanlışsız kitap seçimi bahisleri içine dahil edilebilecek bir öbür şey de okuma suratı. Biliyorsunuz ki süratli okuma teknikleri epeyce tanınan. Bu teknikleri öğrenmek için yeniden bu bahiste yazılmış kitapları okuyabilir ya da bir kursa gidebilirsiniz. Küçük bir teklif vermem gerekirse okurken kesinlikle renkli kalemler kullanıyorum ve iç sesimi dağıtan renk sayesinde gözlerimle sözleri daha kolay ve süratli takip ediyorum.
Bir başka değerli husus da, bilhassa araştırma yapıyorsanız her kitabı baştan sona okuyamazsınız. İşinize yaramayacak kısımları okumanız gerekmiyor. Olağan ki okuyup diğer bilgiler de öğrenebiliriz. Lakin dikkatimizi dağıtıp süreci uzatacağımızı da bilmemiz gerekiyor. Şunu da kabul etmek gerek. Kitap aslında vermek istediğini size ortalama 20 ila 50 sayfada verebilir. Lakin bu kadar yazılırsa basılamaz.
Öyleyse 5 dakika kitabı gözden geçirebilir, içindekiler kısmından işinize yarayacak bahis başlıklarını işaretleyebilir ve kitabın sayfalarına ve alacağınız notlara nazaran ortalama 30 dakika ile 2 saat ortasında kitabı okuyabilirsiniz.
Tüm bunlar kitap okumayı eğlenceli olmaktan çıkaracak üzere görünse de vakitle alışkanlığımıza dönüştüğünde her şey bizatihi olacak. Göreceksiniz. Ve o vakit romanları bile daha akıcı ve anlayarak okuyacak, daha çok hissedeceksiniz.
KİTAP HER YERDE OKUNUR
Kitap okumak için illa meskende olmanıza, bir kafede bir yandan kahve yudumlamanıza, çimlerde uzanmanıza vs gerek yok. Kitap her yerde okunur. Yalnızca yolda okumak üzere çantamda taşıdığım kitabım var. Tüm gün dışarıdayken otobüste, vapurda, metrobüste, metroda boşa geçen o kadar vakit var ki! Bilhassa büyükşehirde yaşıyorsanız, trafikli yollarda bir haftada bir kitap bitirmek mümkün.
Böylelikle kendimizi kitaplara adayıp daha çok düşünen, anlayan, konuşmasında bile okuduğu kitaplar hissedilen insanlara dönüşeceğiz. Mükemmel bir seyahat ve kendine varış değil mi?
*
Damla Karakuş
Instagram:
Ensonhaber
