Halk ortasında sarı nokta hastalığı olarak bilinen makula dejenerasyonu, tüm dünyada kalıcı görme kayıplarının en kıymetli sebepleri ortasında birinci sıralarda yer alıyor. Hastalığın ortaya çıkmasında ve seyrinde, yaş ve genetik üzere değiştirilemeyen risk faktörleri ve beslenme formu üzere denetim edilebilir durumlar değerli rol oynuyor.
Yaşa bağlı makula dejenerasyonunun, 55 yaş ve üzeri bireyleri etkileyen, gözün makula bölgesinde yaşa bağlı değişiklikler nedeniyle oluşan ve hastaların merkezi görmelerinde hastalığın evresine bağlı olarak ilerleyici bir formda azalma ve bozulmaya yol açan dejeneratif bir hastalık olduğunu tabir eden Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ali Hakan Durukan, makula dejenerasyonunun belirtileri, teşhis ve tedavi sistemleri ile korunma yolları hakkında bilgi verdi.
ÖNEMLİ GÖRME KAYIPLARI GERÇEKLEŞEBİLİR
Her ne kadar 55 yaş sonrasında daha sıklıkla izlense de daha erken yaşlarda da tespit edilebilmektedir. Bu hastalıkta en bariz şikâyet merkezi görmenin bozulmasıdır. Hastaların kimilerinde rastgele bir yakınma yoktur ve hastalık rutin göz muayenesi sırasında tesadüfen tespit edilir.
Hastaların birçok, merkezi görmeleri bozulana kadar makula dejenerasyonları olduğunu fark etmez. Hasta yakında yahut uzakta bir nesneye, bir şahsa baktığında bu nesne yahut bireye ilişkin ince ayrıntıları görememekte, nesne ya da kişiyi tanıyamamaktadır. Perifer görüş denilen yan görüş ise korunmaktadır. Örneğin; hasta, duvar saatinde saatin sayılarını görmekte, fakat yelkovan ve akrebi seçememektedir.
Başka şikâyetler ortasında koyu lekeler görme, renkleri soluk görme, karanlıktan aydınlığa geçişte adaptasyon zahmetleri, okurken söz ya da harflerin kaybolması, küçük puntolardaki yazıları okumada zahmet ve düz çizgilerde eğrilme, kırıklık yahut bükülme sıralanabilir. Bir gözünde hastalık olanlarda gözler ortasında nesnelerin renk ve boyutu farklı görünür. Hastalığın ileri evrelerinde hastanın kendi muhtaçlıklarını gideremeyeceği kadar önemli görme kayıpları gelişebilmektedir.
HASTALIĞIN TANISI VE TEDAVİ USULLERİ
Sarı nokta hastalığı tanısı, klinik muayene ve tetkik sistemleriyle konulur. Makula bölgesinin muayenesinde göz hekimi, özel kimi mercekler kullanarak bu bölgeyi inceler. Bu süreç öncesinde hastanın göz bebeğinin damlalarla genişletilmesi gerekebilmektedir. ‘Amsler Grid’ ismi verilen kareli kâğıt testi uygulanmaktadır. Bu kâğıt, hastanın görme alanı içeresindeki bulanık gördüğü yahut görmediği alanları fark etmesini ve işaretlemesini sağlamaktadır.
Anjiyografi bir öbür teşhis formülüdür. Bu tetkikte koldaki toplardamarlardan ‘flöresein’ yahut ‘indosiyanin’ ismi verilen birtakım boyalar enjekte edilmektedir. Boyalar kan damarları içerisinde hareket ederek göz damarlarına gelirler. Göz damarları içerisinde hareket ederlerken özel kameralarla damarlar görüntülenir. Böylelikle retina altında ortaya çıkmış olağandışı damarlar ve bunlara bağlı sızıntı görüntülenmektedir. Günümüzde artık enjeksiyon gerekmeyecek halde optik koherens tomografi anjiyografi tetkiki ile de retina ve altındaki olağandışı damarlanmalar tespit edilebilmektedir.
Bir başka ve çok değerli teşhis formülü optik koherens tomografidir. Burada tıpkı beden tomografisi üzere retinanın ince kesitlerde görüntülenebilmekte ve retina ve makulanın ayrıntılı incelemesi yapılabilmektedir.
Sarı nokta hastalığının yaş ve kuru tip olmak üzere iki tipi bulunmaktadır. Her iki tipinde de ilerleyici bir hastalıktır. Bu nedenle tedavisiz kalan hastalarda yıllar içinde önemli görme kaybı gelişmesi riski yüksektir. Kuru tip tanısı olanların yaklaşık yüzde 10-15’inde hastalık yaş tipe dönüşebilmektedir. Bu durum çok kıymetlidir. Kuru tip hastalarının merkezi görmelerinde ani bir azalma olması durumunda süratle göz doktorlarına başvurmaları çok değerlidir. Sarı nokta hastalığında kuru tipte cerrahi tedavinin yeri yoktur.
Yaş tipte göz içi ilaç enjeksiyonları birinci basamak tedavi sistemidir. İlaç enjeksiyonlarına karşın yahut hiç tedavi almadan retina altı önemli kanama ile gelen hastalarda vitrektomi ameliyatı uygulanmaktadır. Bu ameliyatta retina altındaki kanama çeşitli tekniklerle gözden uzaklaştırılmaktadır.
ALINABİLECEK TEDBİRLER
Sarı nokta hastalığı risk faktörleri ortasında yer alan yaş yahut aile öyküsünü değiştirmeye imkan yoktur. Ancak ömür biçiminde yapılacak değişiklikler, makula dejenerasyonuna karşı gözlerimizi muhafazada faydalı olabilir.
Sarı nokta hastalığına karşı alınabilecek ferdî tedbirler şu biçimde sıralanabilir:
– Sigarayı bırakmak,
– Ülkü beden yüküne ulaşmak ve bu tartısı korumak,
– Kan basıncını olağan seviyelerde tutmak,
– Ultra viyole (UV) ve mavi ışığı filtre eden gözlükler kullanmak,
– Direkt güneş ışığından korunmak için bilhassa yaz aylarında siperlikli şapka giymek,
– Periyodik göz muayenesi yaptırmak,
– Taze zerzevat ve meyve tüketmek. Diyette doymuş yağları azaltmak,
– Tertipli idman yapmak.
Ensonhaber
