Ruanda hükümetinin teşebbüsüyle ABD merkezli “Levy Firestone Muse” hukuk firmasının hazırladığı “Öngörülebilir bir soykırım: Fransa hükümetinin Ruanda’da Tutsiler’e karşı soykırımla irtibatlı rolü” ismini taşıyan ve 2017 yılında çalışmaları başlayan 600 sayfalık rapor, bugün açıklanarak Kigali idaresine sunuldu.
“FRANSA HABERSİZ DEĞİLDİ”
Fransa’nın, 800 bin kişiyi katleden Hutu rejiminin “iş birlikçisi” olarak tanımlandığı raporda, Paris idaresinin, Hutu rejiminin soykırım gündeminden habersiz olduğu görüşü reddedildi.
Raporda, “Fransız hükümeti, öngörülebilir soykırımdan ne habersiz ne de bilinçsizdi.” tabirine yer verildi.
“SOYKIRIMA İMKAN TANIDI”
Fransa’nın bir soykırım olacağını bildiği fakat Ruandalı müttefiklerine dayanağında tereddüt etmediği kaydedilen raporda, “Fransız hükümetinin öngörülebilir bir soykırıma imkan tanımada önemli sorumluluğu bulunduğu sonucuna vardık.” tabiri kullanıldı.
Milyonlarca doküman doküman ve 250’den fazla şahidin tabirlerine dayandırılan raporda, Fransız yetkililerin Tutsiler’in öldürülmesine direkt iştirak ettiğine dair ispat bulunamadığı aktarıldı.
Raporda Fransa’nın, Afrika’daki çıkarlarını korumak için Hutu rejimine askeri ve siyasi takviye sağladığının altı çizildi.
“FRANSA HÜKÜMETİNİN ROLÜ MÜSTESNAYDI”
Soykırımın araçları olacak kurumların oluşturulmasında Fransa’nın vazgeçilmez bir iş birlikçi olduğunun altı çizilen raporda, başka hiçbir yabancı hükümetin, hem Ruandalı radikal Hutular’ın oluşturduğu tehlikeden haberlerinin olmadığı hem de onlara imkan sağlamadığı söz edildi.
Raporda, “Fransa hükümetinin rolü müstesnaydı. Fakat o hala bu sorumluluğu kabul etmedi ya da kefaretini ödemedi.” kıymetlendirilmesi yapıldı.
Ruanda’da 1994’te Hutular, devrin Devlet Lideri Juvenal Habyarimana’nın uçağının düşmesinden sorumlu tuttukları Tutsiler’e karşı soykırım başlatmıştı. Ülkede 100 gün süren katliamda 800 binden fazla Tutsi hayatını kaybetmişti.
Raporda ayrıyeten, Fransa hükümeti tarafından tarihçi Vincent Duclert başkanlığındaki komiteye hazırlatılan Ruanda Soykırımı raporunun, Fransa’nın nelerden sorumlu olduğunu açıklamakta yetersiz kaldığı ve raporda yer alan “Paris’in soykırımın ortaya çıkışının şuurunda olmadığı” sonucunun yanlış olduğu söz edildi.
Ensonhaber
