Son devirlerde hayatın her alanında duyduğumuz kripto paralar durmaksızın artarken, yeni kripto para borsaları da geliştiriliyor.
Kripto paralar, yatırım kanalları, kripto para borsaları, iktisat piyasalarının yanı sıra kripto parayla yakından ilgilenen tüm vatandaşların gündemini meşgul ediyor.
Bunun üzerine bir müddettir art geriye piyasaya sürülen coinler ve yeni kurulan kripto para borsaları ile ilgili dolandırıcılık tartışmaları gündeme gelirken, yerli kripto para borsası Thodex’in dolandırıcı olduğu ve kurucusunun yurt dışına kaçtığı iddiası gündeme bomba üzere düştü.
Geçtiğimiz yıllarda Çiftlik Bank kriziyle de gündeme gelen ponzi sistemi tekrar araştırma konusu haline geldi.
Pekala, ponzi sistemi nedir, ne demek? Ponzi sistemi nasıl işler? İşte, ponzi sitemi hakkında merak edilenler…
PONZİ SİSTEMİ NEDİR?
İtalyan Charles Ponzi tarafından kurulmuş olan Ponzi Oyunu ya da Ponzi Tertibi, yüksek kâr getiren bir üretim varmış üzere göstererek yatırımcıları sisteme katmayı amaçlayan ve birinci yatırım yapanlara ödemenin, sisteme sonradan katılanların parasıyla yapıldığı bir dolandırıcılık metodudur.
Yasal üzere gözüken lakin çökmeye mahkum olan kelamda kazan kazan sistemidir. Geçmişi 20. yy. başlarına dayanmakta ve değişik prosedürler ile daima ortaya çıkmaktadır.
Ortada yüksek kâr getiren bir üretim olduğu, bu üretim sayesinde yatırımcılara para ödendiği sav edilmekte ve bu sayede sisteme yeni yatırımcılar çekmeye çalışılmaktadır. Ponzi oyununa iştirakler bittiği vakit, ortada kâr getiren bir üretim olmadığı için yeni yatırım yapanlara ödeme yapılamaz, sistem çöker ve ponzi oyunu sonlanır.
PONZİ SİSTEMİ NASIL ORTAYA ÇIKTI?
İtalyan Charles Ponzi, ülkeler ortasında değişim yapılabilen posta pullarının, bu ülkelerdeki fiyat farklılıklarından yararlanarak kazanç sağladığını duyurmuş ve Aralık 1919 tarihinde 150 dolar olan servetini, Temmuz 1920 tarihinde toplam 9 milyon dolara yükseltmiştir.
Ağustos 1920 tarihinde sistem çöktüğünde Ponzi’nin çabucak hemen 20 bin yatırımcıdan aldığı 10 milyon dolardan yalnızca 30 dolarlık kupon kalmıştır.
PONZİ SİSTEMİ NASIL ÇALIŞIR?
Ponzi sistemi, yasal üzere görünen bir yatırım aracına iştirak ile en az vakitte azamî oranda getiri sağlanacağını savunmaktadır.
Dolandırıcı olan kişi, toplanan paranın birazını birinci iştirakçilere geri ödemekte ve kalanını da kendine ayırmaktadır. Ortaya çıkan fark ise yeni iştirakçiler ile kapatılmaya çalışılmakta ve yeni iştirakçi bireylerin olmaması halinde sistem çökmektedir.
Sistemin çalışması için bireylerin satın alacağı bir fikri sunmaları gerekmektedir. Bu fikir, Forex yatırımı olabileceği üzere Amerikalı Amtel Telekomünikasyon Araçları Kiralama Şirketi örneğindeki üzere, telefon kiralama, Türkiye’deki Banker Kastelli örneğindeki üzere mevduat sertifikası olabilmektedir.
PONZİ SİSTEMİ GİBİSİ: PİRAMİT SATIŞ
İlan, e-posta ve öteki reklamların yanı sıra, arkadaş etrafının ısrarı ile bireylere yeni iştirak sağlamaları durumunda kısa vakitte yüksek gelir kazanacakları söylenmektedir. Türkiye’de Titan Saadet Zinciri olarak bilinmektedir.
Piramit satış sistemleri Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 80. hususunda yasak olarak belirlenmiştir. Yargıtay kararlarında bu sistemi kullananların matematiksel süreç ve tablolarla üyelerin yanlışsız karar verme yeteneklerini sınırladıkları nedeniyle bu sistemin insanları kandırmak maksadı ile kurulduğuna karar vermişlerdir.
Ponzi ile bir çok benzerliği bulunan piramit dolandırıcılığında daima bir halde sisteme iştirakçi sağlanması gerekmektedir.
PONZİNİN KARDEŞİ İNTERNET MATRAKSİ
İnternet matraksi, ponzi sistemi benzeri bir durumda çalışmaktadır. İnternet üzerinden bir eser aldıktan sonra mağdur olan kişi, fiyatsız ikram bekleme listesine alınmaktadır. Bu cins de Ponzi ve Piramit dolandırıcılığı üzere sisteme daima iştirak gerekmektedir.
Ensonhaber
