Doğu Akdeniz’de 35 günlük vazifesinin akabinde bakıma alınan Oruç Reis’in kaptanı Cankat Uzşen NTV canlı yayınında Deniz Kilislioğlu’nun sorularını tek tek yanıtladı.
SORU-CEVAP
Deniz Kilislioğlu: 35 gün sonra karada olmak nasıl bir his?
Cankat Uzşen: “Ticari gemilerde daha evvel de çok daha uzun müddetler çalıştığımız için bizler için artık bu bir rutine bağlıyor. Ancak alışılmış ki de Oruç Reis gemimizde bu misyonu 35 gün mühletince bulunduğumuz, biraz daha farklı hislerle dönmemize neden oluyor.”
O hislere geleceğim, karaya çıktığınızda nasıl hissettiniz soracağım size lakin zira çok da aslında çatışma bölgesinde değildi ancak her bu türlü bir sıcak çatışmaya dönebilecek kadar riskli bir bölgede vazife yaptınız, o hisleri soracağım lakin isterseniz evvel bir gelin hazırlık etabına dönelim biraz geriye saralım sineması. Hem çalışanınız, hem siz, hem gemi nasıl hazırlandınız?
“Demre-1 Lokasyonuna hareket öncesinde, gemiden misyon yapan çalışanımız 35 günlük bu ağır çalışma için, gerekli planlamaları ömür gereksinimlerini karşılamak için Antalya Limanı’na gelmişti. Bizim olağan rutininimiz 35 günde bir değişim ve ikmaller ve planlı bakım tavırlar üzerine şurası sistem olarak. Yeniden birebir formda liman içerisinde gerekli güverte planlı bakım tavırları, servis sertifikasyon süreçleri yapıldı. Daha sonra yeniden 35 günlük uzun süreç için gerekli olan ikmaller bunlar besin, yakıt, su ikmallerimiz oluyor, bunlar da tamamlandıktan sonra 9 Ağustos tarihinde Antalya Limanı’ndan ayrıldık ve 10 Ağustos Navtex bildirisi sonrasında Demre-1 Lokasyonuna intikal ettik”
Kaç kişilik bir takımla yola çıktınız?
“Gemimizde 54 işçimiz oluyor. Bunların içerisinde gemi güverte ve makine zabiti, gemi adamları birebir formda teknik sismik işçimiz oluyor. Toplamda 54 kişi oluyoruz.”
Pandemi sürecinde yola çıktınız. Dışarıdan işçi geldi mi? Pandemi şartlarını nasıl yönettiniz?
“Kurumumuz pandemi sürecinde değişim olsun, operasyon süreci olsun, gerekli önlemleri alarak, bu süreçten etkilenilmemesi için gereken herşeyi yaptı. Gemiye katılan çalışanın, gemiye katılış öncesi sıhhat denetimleri, gemiye geliş ve ayrılışlarda servis imkanları kurumumuz tarafından sağlanmakta. Bu süreçte aldıkları bu önlemler sayesinde biz rastgele bir külfet yaşamadık,gemimiz üzerindeki ve izindeki işçimiz için de geçerli birebir halde. Operasyona da başladığımız çalışanla geriye döndük”
Rastgele bir değişim yapılmadı?
“Yapılmadı. Ayrıyeten bu süreçte ikmal yapıldı.”
35 günün kıssasını de konuşmak istiyoruz lakin biz bilmeyenler için rutin bir gün nasıl geçer, 24 saat çalışan bir sistem gemi bir günlük rutininiz nasıldı ?
“Normal ticari gemilerinde olduğu üzere sismik araştırma gemilerinde sondaj gemilerinde benzeri çalışan bir sistem var. Bizim gemimizde de 7/24 kesintisiz çalışma sistemi var. Bu nizam içerisinde biz çalışanımızı 2 vardiya biçiminde kullanıyoruz. Bunlar 12 saatlik vardiyalar biçiminde çalışıyorlar. Yeniden bu nizam içerisinde 7/24 sismik data toplamaya devam ediyoruz. Bu çalışma sistemi içerisinde gemi köprü üstesinde, güverte zabiti yanlarında yardımcı olmak için gemi adamları, makinede tıpkı halde, 2 makine zabiti, onlara yardımcı olmak için gemi adamları bulunuyor. Teknik departmanımız da 12 saatte değişiklikle çalışmaya devam ediyor.”
Sanırım tek bir rota üzerinde gidilmiyor sismik gemilerde, bir kaynak kuşkusu olduğundan rota değiştiriyorsunuz?
“Planlamamız var. Proje planlaması oluyor, proje alanına gidilmeden evvel. Üzerinde gidilecek çizgiler orada belirleniyor. Olağan ticari bir gemi üzere Antalya Limanı’ndan çıkıp, İstanbul limanına gidecek formda bir rota izlenmiyor, daima farklı sınırlar üzerinden data alınıyor.”
Işçi vardiyası bittiği nöbeti bittiği gemide nasıl vakit geçirir? Ne yapıyorlardı sanki boş vakitlerinde?
“Yaptığımız işin hassasiyetini göz önünde bulundurduğumuzda istihrahat bizim için ve tüm denizciler için çok kıymetli. Bu nedenle gemi işçimiz istirahat saatine dikkat etmektedirler. Gemimiz milletlerarası sularda sismik araştırma yapan başka gemiler ile birebir imkanlara sahip, bu bağlamda bunlar nedir diye sorarsanız, televizyon imkanımız spor salonumuz, dinlenme salonumuz, masa tenisi, sauna, internet erişimi üzere bir çok imkan da işçimiz istihrahat saatlerinde istediği biçimde faydalanabilyior. Natürel bir de biz denizciler için , sizler için de kıymetli olan, olmazsa olmaz kitaplarımız vardır. Gemimizde bir de bir kütüphanemiz var. Tüm çalışanımız kütüphaneden istediği biçimde faydalanabiliyor.”
Bağlantı imkanınız nasıldı? Harp gemilerinde irtibat manasında daha sıkı olduğunu biliyoruz, sanki sizin geminizde, cep telefonu kullanımı özgür midir? İnternete cep telefonunda girmek mümkün müdür? Işçiniz, haberleri o süreci nasıl takip etti?
“Tüm denizde çalışan gemilerde olduğu üzere bizim gemimizde de, denizde çalışan işçi için internet çok kıymet kazanmış durumda. Ben mesleğe başladığımda, birinci yıllarımı düşündüğümde yeni arkadaşlarımıza daima anlatıyoruz, 1-1,5 ay görüşemediğim vakitler oluyordu ailemle yakınlarımla. Kurumumuz bu nedenle gerekli internet ve telefon erişim imkanlarını tüm çalışana vakit kısıtlaması olmadan sağlamakta. Birebir formda gemide uydu tabanlı 24 saat üzerine bağlantı kurabileceğimiz bir telefon sınırı da mevcut.”
Gelişmeleri takip etmek konusunda bir probleminiz olmadığını anlıyorum.
“Doğrudur, sizler üzere bizler de yazılı ve görsel medyayı gemi üzerinden takip edebiliyoruz.”
Pekala o vakit şunu sorayım, tansiyonun yükseldiği vakitler oldu siz denizdeyken. Şunu açıklıkla söylemek gerekiyor, Türkiye ve hatta dünyanın gözü bir manada sizin geminize kilitlendi. Herkes ne olacak diye merak etti. İşte vakit zaman Ankara Atina ortasında gerginlikler yaşandı. Birtakım tacizler olduğunu biliyoruz. F16’lar havada uçtu. Siz gemininin içerisinde o esnada neler yaşıyordunuz? Bu türlü bir ortamda gemide olmak nasıl bir histi bu türlü bir ortamda?
“Ben evvel genel bir bilgilendirme yapayım sonra da o hususa açıklık getireyim. Öncelikle sismik araştırma gemilerinde faaliyetleri sırasında iki tane sivil, ayrıyeten muhafaza ve dayanak maksatlı açık deniz romörkorü eşlik ediyor. Bizim durumumuzda birtakım ülkeler bölgemizi sıcak çatışma alanı olarak isimlendiriyor lakin bizim Mavi Vatan olarak kabul ettiğimiz bölgede, tıpkı biçimde Türk Silahlı Kuvvetlerimizin aldığı tedbirler ve önlemlerle bir arada, operasyonumuz sırasında rastgele bir badire yaşanmadı. Devletimiz de rastgele bir hadise yaşanmasına müsaade etmedi.”
Donanmayla birlikte hareket eden bir Oruç Reis gemisi vardı, bu herhalde bir özgüven vermiştir çalışanınıza, o manada psikolojinizi nasıl etkiledi?
“Gemimiz 2 sivil dayanak ve muhafaza gemisiyle çalışıyor, dünya genelinde bu türlü uygulama ancak biz bunun dışında Türk donanmasına ilişkin 6-10 ortasındaki ayrıyeten geminin ayrıyeten bizimle birlikte vazifeye gitmesiyle birlikte, moral ve motivasyonumuz ekstra yükselttiğini gördük.”
Biz karada hep NAVTEX bekledik. Türkiye bu süreçle birlikte NAVTEX’in ne demek olduğunu da öğrendi aslında. Karada daima uzatıldığı bilgileri geliyordu. İçeride teknik olarak siz denizciler yeni bildirimleri nasıl alıyorsunuz?
“NAVTEX sizler de artık öğrenmiş oldunuz. Bildiğiniz üzere seyir ikazlarını, hava ihtarlarını gemilerin alması için uluslararsı bir sistem. Bu bildirilerin alınabilmesi için NAVTEX reciever bir sistem, aygıt var. Bu aygıt üzerinden bu bildirileri alıyoruz. Gerekli denetimi alıyoruz, ona nazaran gerekli bağlantısı hem kurumumuzla hem silahlı kuvvetlerimizle irtibat halinde kalarak ilerliyoruz çalışmalarımızda. Tıpkı şekilde NAVTEX bildirilerini da internet sitesi üzerinden de ulaşabiliyoruz.”
Denize dayanıklılık çok değerli bir kavramdır. Gemi adamları tahminen o manada sizler biraz daha eğitimlisiniz. İşte teknik işçi de var. Bu dayanıklılığı en çok zorlayan noktalardan biri de hava durumudur. Yaz periyodunda gittiniz ancak hava durumu nasıldı? Sizi zorlayan günler oldu mu?
“Oruç Reis gemimiz dünya standartlarında inşa edilmiş en güçlü hava ve deniz şartlarına dayanabilecek bir gemi dizaynına nazaran planlanmış inşası, bu formda bir gemi bu nedenle gerek ulusal olsun, gerek milletlerarası olsun projelerde, deniz yahut okyanuslarda en güçlü şartlarda dayanabilecek ekipman ve gemi yapısına sahip. Bu süreçle ilgili olarak da Ağustos ayında, bulunduğumuz bölge ile ilgili olarak bizi etkileyecek, gerekli hava raporlarını ve seyir alanını takip ettiğimiz için gerekli önlemleri alıyoruz, bizi olumsuz etkileyecek bir hadise yaşanmadı.”
12 Eylül itibariyle NAVTEX’in mühleti bitmişti bir daha da uzatılamadı. Güç Bakanlığı bir bakım limana geleceğini açıkladı Oruç Reis’in. 12’sinde bölgeden ayrıldınız, kaçında Antalya Limanı’na geldiniz?
“Gemimiz 15’inde limandaydı. Kısa bir şeyimiz oldu, gemide bekledik bir mühlet. Ondan sonra limana yanaştık.”
Gördüğüm kadarıyla karadasınız ancak siz hala gemiden ayrılmış değilsiniz. Bakımlar devam ediyor herhalde.
“Yeni proje alanına gitmeden evvel, daha evvel de söylediğim üzere 35 günlük periyodlarda gerekli bakım süreçlerini yapıyoruz, onun için limana döndük, gerekli ikmaller yapıldıktan sonra işimiz tamamlandıktan sonra gerekli ekipmanlarımızın planlı bakım tavrını bitirdikten sonra Antalya limanı açıklarında deneme seyri yapacağız. Ardından kurum talimatımızla birlikte tekrar çalışmaya devam edeceğiz.”
Ne üzere bakımlara muhtaçlık oluyor, bilmeyenler için paylaşsanız?
“Gemide kullanılan makinelerin muhakkak bir çalışma saatleri vardır, aşikâr rutin yapılması gereken servislerin tavsiye ettiği gemi işçisinin takip ve tespit ettiği bakım tavır süreçleri olması gerekir. Gemimizde yalnızca , gemi seyir halinde sismik ekipmanlarımız da var. Onların da denetim edilmesi gerekiyor. Onların da gerekli hazırlıklarının yapılması gerekiyor. Hazırlıklar da proje proje değişiyor. Yine birebir halde gemimizde sertifikasyon süreçleri devam ediyor. Bunlar bir seferde yapılıp biten şeyler değil ,sene bazında önümüze gelen, yıllık iki yıllık, beş yıllık olacak formda, sertifikasyon süreçleri var. Mesela örnek verirsek, helikopter operasyonları ile ilgili sertifikasyonlarımız olabiliyor. Örnek vermek gerekirse, gemideki emniyeti seyri sağlamamız için sğalamız gereken sertifikasyonumuz var.”
Oruç Reis üzere bir geminin nasıl kaptanı olunur? Biraz kendinizle ilgili bize bilgi verebilir misiniz?
“Benim için de en heyecan verici kısmı bu aslında. Ben 2010 yılından beri denizlerde ticari gemilerde uzak yolda, yabancı gemilerde uzak yol kaptanı olarak misyon yaptım. Ben 2000 yılından beri gemilerdeyim. Staj Sürecim de var. 2010 yılı itibariyle de uzak yol kaptanlığı dokümanımı aldım ve çeşitli gemilerde çalışmaktayım. Yani yaklaşık olarak 10 yıldır gemilerde kaptan olarak çalışıyorum. Bu süreç içerisinde uzak yolda, farklı ülkelerde çalıştığınızda, öbür ülkelerdeki araştırma gemilerini sondaj gemilerini gördüğünüz vakit her vakit bir gün bizim de bu türlü gemilerimiz olacak mı diye düşünüyorduk ülkemizde. Yeniden tıpkı biçimde devletimizin ulusal güç ve maden siyasetleri çerçevesinde yaptığı çalışmalar sonucunda bu gemilere kavuştuk. Benim de en büyük ideallerimden birisi Oruç Reis’te kaptan olarak çalışmaktı. Benim için MTA Genel Müdürlüğüne ilişkin Oruç Reis gemisinde çalışmak hakikaten bir talihti.”
Pekala bir müracaat üzerine mi gelişiyor süreç? Bir müracaat mu yapıyorsunuz?
“Doğrudur. Muhakkak bir deneyime sahip olmanız gerekiyor, olağan ki de hazırladığınız müracaatınızla, kurumunuza başvuruyorsunuz, kurumunuz bu değerlendirmeyi kendi içerisinde yapıyor, ona nazaran seçim yapılıyor.”
Son olarak ailenizi soracağım. Artık indiniz, görüyoruz ancak merak ediyorum ailenizle irtibat kurabildiniz mi? Ne vakit görebileceksiniz?
“En kısa müddette inşallah kavuşacağız. Daha evvel de söylediğim üzere benim için Oruç Reis gemisinde çalışmak nasıl bir onursa, ailemiz ve yakınlarımız için de bu yalnızca benim için değil tüm işçimiz için geçerli. Hepimiz için gurur verici bir durum. O yüzden rastgele bir zahmet yaşamıyoruz. Ailem de esasen uzun yıllardır bu mesleği yaptığım için benden farklı kalmaya alışıklar. İletişimiz de kurumumuz sağolsun bizler için kâfi sorun yaşamıyoruz.”
Son bir bildiriniz varsa alabilirim. Tahminen tekrar yola çıkacaksınız, ne vakit olduğu muhakkak değil ancak tekrar yola çıkma ihtimaliniz her vakit var. Şayet bir bildiriniz varsa Türk halkına, bunu da iletmiş olalım..
“Oruç Reis gemimize, Mavi Vatan uğraşımızda takviyelerini ve dualarını esirgemedikleri için tüm halkımıza çok teşekkür ederiz. Bu ve bunun üzere öteki gemilerimizde, sismik araştırma ve sondaj gemilerimizin faaliyete geçmesinde emeği geçen herkese çok teşekkür ederiz.”
Ensonhaber
