Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ekim ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 3,51 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 21,31’e yükseldiğini açıklamasının akabinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Kasım Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayınlandı.
TÜİK’in açıkladığı enflasyonun nedenleri bu raporda ayrıntılandırıldı.
ENFLASYONDAKİ YÜKSELİŞE EN BÜYÜK KATKI YÜZDE 0,73 İLE GÜÇTEN GELDİ
Yayınlanan rapora nazaran, kasım ayında enflasyondaki yükselişe en bariz katkı güç kümesinden gelirken, yıllık tüketici enflasyonuna katkı güçte 0,73 puan, hizmette 0,30 puan, alkol-tütün-altında 0,15 puan, besinde 0,13 puan ve temel mal kümesinde 0,11 puan arttı.
HİZMET DALINDA FİYAT ARTIŞI YAŞANDI
Enflasyondaki yükselişte öne çıkan bir öbür küme hizmet dalı oldu. Bu kümede lokanta-otel kümesi fiyatlarındaki hızlanma bariz seviyede gerçekleşti. Taze meyve ve zerzevat dışı besin enflasyonundaki seyir, yemek hizmetleri enflasyonunu olumsuz tarafta etkiledi.
TAZE MEYVE VE ZERZEVAT ENFLASYONUNDAKİ BAZ TESİRİYLE BESİN YILLIK ENFLASYONU HUDUTLU GERİLEDİ
Kasım ayında global besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki yükseliş eğilimi tahıllar öncülüğünde sürerken, bu gelişmenin olumsuz yansımalarına rağmen taze meyve ve zerzevat enflasyonundaki görünüm ve baz tesiriyle besin yıllık enflasyonu sonlu bir oranda geriledi. Temel mal fiyatlarındaki aylık artış ise hızlandı. Bu kümede, bir evvelki yılın kasım ayındaki yüksek artış nedeniyle yıllık enflasyon görece yatay seyretti.
Tıpkı devirde emtia fiyatlarında süregelen olumsuz seyir, tedarik zincirlerinde artarak devam eden aksamalar ve TL’deki gelişmelerle birlikte üretici fiyatlarında güç ve orta malları başta olmak üzere genele yayılan artışlar görüldü. Bu görünüm altında B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları ve ana eğilimleri yükseldi.
Kelam konusu gelişmelerle kasımda evvelki aya nazaran yıllık tüketici enflasyonuna katkı; güçte 0,73 puan, hizmette 0,30 puan, alkol-tütün-altında 0,15 puan, besinde 0,13 puan ve temel mal kümesinde 0,11 puan arttı.
HİZMET BÖLÜMÜNDE YILLIK ENFLASYON LOKANTA-OTELDE BARİZ OLMAK ÜZERE TÜM ALT KÜMELERDE YÜKSELDİ
Hizmet fiyatları kasımda yüzde 1,88 yükselirken, küme yıllık enflasyonu 1,45 puan artarak yüzde 16,88 oldu. Yıllık enflasyon, lokanta-otelde bariz olmak üzere tüm alt kümelerde yükseldi.
Lokanta-otelde yıllık enflasyon kasım ayında yüzde 28,90 düzeyine ulaşırken, alt kümenin hizmet enflasyonu üzerindeki olumsuz tesiri barizleşti. Bu gelişmede, ekmek-tahıl eserleri ile et ve et eserleri üzere besin fiyatlarındaki görünümle birlikte yemek hizmetleri fiyatlarındaki yüzde 4,24’lük artış öne çıktı. Konaklama hizmetleri fiyatlarında da yüzde 2,43 ile yükseliş eğilimi sürdü.
Sağlam mal fiyatları bu devirde yüzde 4,06 artarken, bu gelişmede yüzde 5,21 ile araba, yüzde 5,31 ile mobilya ve yüzde 2,40’la beyaz eşya fiyatlarındaki artışlar belirleyici oldu, öteki elektrikli ve elektriksiz aletlerdeki yükseliş ise yüzde 0,63’le hudutlu kaldı.
KUR DEĞİŞİKLİKLERİ FİAT ARTIŞLARINI BİRTAKIM KÜMELERDE GERİLEDİ
Başka temel mallarda kur gelişmeleriyle birlikte fiyat artışları, konutun bakım tamiri, ferdî bakım eserleri, meskenle ilgili paklık materyalleri ve konut içi dokuma eserleri ön planda olmak üzere küme geneline yayılarak devam etti. Küme aylık enflasyonu da yüzde 4,27 oldu.
Öte yandan, giysi ve ayakkabı fiyatları kasımda yüzde 1,65 yükselerek mevsimsel ortalamasının altında artış gösterirken, küme yıllık enflasyonu yataya yakın bir seyir izledi.
Güç fiyatları kasımda yüzde 5,95 artarken, bu devirde memleketler arası güç fiyatları ölçülü seyretti. TL’deki görünümle birlikte yüzde 14,25’le katı yakıt, yüzde 13,96’yla tüp gaz ve yüzde 12,34’le akaryakıt kümelerinde yüksek aylık artışlar kaydedildi. Böylelikle yıllık güç enflasyonu kasımda 6,38 puan yükselerek yüzde 32,14 oldu.
BESİN VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER YÜZDE 3,92 ARTTI
Besin ve alkolsüz içecekler fiyatları kasımda yüzde 3,92 artarken, küme yıllık enflasyonu bir evvelki yıldaki yüksek bazın da tesiriyle 0,30 puan gerileyerek yüzde 27,11’le yüksek seyrini korudu. Yıllık enflasyon, işlenmemiş besin kümesinde 3,98 puan düşüşle yüzde 25,22’ye geriledi, işlenmiş besin kümesinde ise 3,15 puan artışla yüzde 28,86’ya yükseldi.
ZİRAÎ KURAKLIK, KUR GELİŞMELERİ VE GİRDİ MALİYETLERİ TESİRLİ OLDU
Bu periyotta, başka işlenmemiş besin kümesi genelinde fiyatlar yüzde 5,47’yle değerli ölçüde yükselirken, et, yumurta, patates, kuruyemiş ve bakliyat fiyatlarındaki artışlar öne çıktı. Bu gelişmelerde ziraî kuraklık, kur gelişmeleri ve girdi maliyetleri tesirli olmaya devam etti.
İşlenmiş besinde aylık fiyat artışı yüzde 4,83’le hızlandı. Bu periyotta genele yayılan yüksek artışlar görülmekle birlikte bilhassa ziraî kuraklık ve memleketler arası tahıl fiyatlarında gözlenen olumsuz seyir ile kur gelişmelerinin yansımalarının hissedildiği ekmek ve tahıllar kümesindeki aylık yüzde 7,20’lik yükseliş dikkati çekti.
Öte yandan, kırmızı et fiyatlarındaki artışların tesirlerinin izlendiği işlenmiş et eserleri, memleketler arası yağ fiyatlarının tesirlerinin görüldüğü katı-sıvı yağlar ile şeker ve şekerle temaslı eser kümeleri öne çıktı. Bu gelişmeler sonucunda taze meyve ve zerzevat dışı besin kümesinde yıllık enflasyon 2,23 puan yükselerek yüzde 29,76’ya ulaştı.
TÜKETİCİ FİYATLARI ÜZERİNDE ÜRETİCİ FİYATLARI KAYNAKLI BASKILAR SÜRDÜ
Bu gelişmelerle tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar sürdü.
Yurt içi üretici fiyatları kasım ayında yüzde 9,99 artarken, yıllık enflasyon 8,31 puan yükselişle yüzde 54,62 oldu. Alt kümeler geneline yayılan yüksek fiyat artışlarında TL’deki gelişmeler ve ziraî eserler başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki yüksek seyir belirleyici olmaya devam ederken, tedarik zincirindeki aksamalar tekrar barizleşti. Bu periyotta petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi değerli ölçüde yükseldi.
Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyon güç ve orta mallarında daha besbelli olmak üzere tüm alt kümelerde yükseldi. En besbelli artış ise yüzde 13,33 ile güç kümesinde gerçekleşti. Bu gelişmede elektrik gücünün üretim ve dağıtımı, rafine edilmiş petrol eserleri, gaz imalatı ve kömür imalatı öne çıktı.
KİMİ ALT KALEMLERDE BESBELLİ ARTIŞLAR DEVAM ETTİ
Aylık yüzde 11,55 yükselen orta malları fiyatlarında demir-çelik ile öteki metaller, dokuma iplik ve elyafları, kimyasal ve plastik eserler dikkati çekerken, öteki alt kalemlerde de besbelli artışlar izlendi. Sermaye mallarındaki fiyat artışında ise metal yapı eserleri, motorlu kara taşıtları ile bunların kesim ve aksesuarları ve makineler ön plana çıktı. Güçlü tüketim malları fiyatları mobilya, mücevherat ve mesken aletleri öncülüğünde yükselirken, dayanıksız tüketim mallarındaki artışta et eserleri, dokuma eserleri, katı-sıvı yağlar ile öbür besin eserleri belirleyici oldu.
Ensonhaber
