Yıllar evvel kura ile elde edilen pazar tezgahları İstanbul’da esnafın gelir kapısı oldu.
Çoklukla babadan oğula devredilen pazar tahtalarını işletmeyen genç jenerasyonlar, bu tahtaları günlük, haftalık ya da aylık olarak pazarcı esnafına kiralıyor.
1,5 metre tahtanın günlük kiralama bedeli ise 50 ile 100 lira ortasında değişiyor.
AYLIK 6 BİN LİRA GELİR
Kimi bireyler de yüksek fiyatlardan çok sayıda tahta satın alarak aylık asgarî 6 bin lira kira geliri elde ediyor. Öte yandan yasak olmasına karşın sıkça görülmeye başlayan pazar tahtası kiralamaları artık internet üzerinden de yapılıyor.
POZİSYONA NAZARAN TEZGAH KİRASI DEĞİŞİYOR
Çeşitli ilanlarla pazar tahtası sahipleri günlük, aylık ya da yıllık olarak tezgahlarını kiralıyor ya da satışa çıkarıyor. Pazar yerine nazaran haftalık 500-2000 TL kiraya verilen yerler de var, aylık 5 bin liraya verilen yerler de.
“PAZARCI, BU KİRALARI KARŞILAMAK İÇİN MALA ARTIRIM YAPIYOR”
Pazar tahtalarının yatırım aracına dönüşmesinden rahatsız olduklarını söz eden İstanbul Umum Pazarcılar Esnaf Odası Lideri Mesut Şengün bu durum pazarcılığı mecrasından çıkardığını belirterek, “Yatırımcılar pazardan gelip yer satın alır, buraları pazarcılara kiraya verirse pazarcı da kira fiyatı, tahsis fiyatı üzere sarfiyatları kesinlikle müşteriye yansıtır. Bu bizim için kabul edilebilir bir şey değil. Buna karşı gerek bakanlığımıza, gerek yönetim mahkemelerine davalar açtık, belediyelere yazılar yazdık. Bu işi mecrasından çıkarmamak lazım.” dedi.
PAZARCI DEĞİL, YATIRIMCI KAZANIYOR
Şengün, “Bu işi yapan esnafa şahsen tahsis edilme, pazarcı da aldığı malı en ucuz biçimde vatandaşa ulaştırmalı. Bu işin kuralı bu. Bunun için de çalışmalarımız devam ediyor. Pazarcı esnafından işgaliye fiyatı dışında hiçbir fiyat alınamazsa bu paralar nasıl alınıyor? Açtığımız davalarda tahta sahibi bireyler ortasında hostesler, sanatkarlar, iş adamları, müteahhitler, emlakçılar vardı. Bunların hepsini isim isim bildirdik. Pazarcı alamıyor, yatırımcılar alıyor dedik. Bunlar da pazarcılığı yapmadığı için pazarcıya kiraya veriyorlar. Pazarcı da bu kiraları karşılamak için mala artırım yapıyor. Bunu ortadan kaldırmamız lazım.” sözünü kullandı.
MESKEN ALMAK YERİNE PAZAR TAHTASI ALIYORLAR
Dokumacılık satışı yapan bir pazarcı, “Kimi kendine meslek etmiş bu işi. Her pazarda 10 tahtası var. Parası var, veriyor tahta alıyor. Meskende oturuyor, kira geliri elde ediyor. Ben günlük 150 lira veriyorum. Pazarına nazaran değişiyor bu fiyatlar. Bakırköy’de tahtası 350-400 lira. Buradaki tezgahımı orada açsam günlük 800 lira vermem lazım. Her belediyenin işgaliye fiyatı birbirine yakındır. Tahta sahibi burası için yıllık 250 lira veriyor. Bizim bir günde verdiğimiz parayı adam yıllık veriyor. Tezgahları satın almak da mümkün değil. 4 tahtayı 120 bin liradan aşağı vermezler. Kimi günlük 50 liraya kimi 100 liraya veriyor. Kime ne denk gelirse. 500 bin lirayı bir daireye bağlayanın aylık 2 bin lira geliri oluyor ancak pazara bağlayanın en az 12-13 bin liradan aşağı kira geliri olmaz.” dedi.
25 YIL EVVEL BAĞIŞLANAN TEZGAH İÇİN ARTIK 300 BİN LİRA İSTENİYOR
Bir diğer pazarcı ise “25 yıl evvel babama belediye, işgaliye almak için pazar yerini bağış yapmış. Fiyatsız almış o devirde. Bahçelievler’de 14 tezgahımız var. Bir tahtayı günlük 100 liradan kiralıyorum. Kiraya verdiğimde 4-5 bin lira kazanıyorum. Tezgahlarımı satmaya kalksam hepsini 300 bin liraya satarım. Beşerler daire alacağına bu türlü yerleri alıyorlar. Kiradan daha fazla geliri oluyor. Geliri de garanti. Burada kiraya veriyorsun günlük alıyorsun paranı.” dedi.
“AYDA 12 BİN LİRA KİRA GELİRİM VAR”
Pazar tezgahının dedesinden kaldığını söyleyen Hasan Şavdır, “Pazarda şu an toplamda 18 tahtamız var. Evvelden dedemler almış. Artık kardeşler bölündük. Satmaya kalksak tahta başı 60 bin lira eder. Kendime ilişkin 6 pazarım var. Ayda 12 bin lira kira gelirim var.” diye konuştu.
“EL ALTINDAN KİRALANDIĞINI GÖRÜYORUZ”
Bu durumun yasal olmadığını ve haksız kar elde edildiğini tabir eden Ceza Hukuku uzmanı Prof. Dr. Ersan Şen , “Bu yerlerin kiralanması yani tahsisi olsa da bunlar sonlu birebir hak niteliğinde. Yani kimlere tahsis edilmişse onlar bu yerlerin mülk sahibi oluyorlar. Buradaki sorun şu; kimlere tahsis edilmiş ya da kiralanmışsa bu bireyler tarafından şahsen kullanılması gerekirken diğerlerine el altından kiralandığını görüyoruz. Bir de kayıt dışılık var. Buradan ticari çıkarlar elde ediliyor. Şahsa belediye encümeninden kiralanmış ya da tahsis edilmiş lakin bunu kendisi işletmiyor. Bunu diğerlerine kiralama yoluyla kara çevirmiş. Alt kiracılık, taksi plakalarının kiralanması üzere. Elbette bunun önüne geçilmesi lazım.” dedi.
“RUHSATLARININ İPTAL EDİLMESİ GEREKİR”
Kontrollerin yetersiz olduğunu tabir eden Prof. Dr. Şen, “Kanundaki karar net. Kanun diyor ki, ‘Kim kiralamışsa, kime tahsis edilmişse şahsen o işletip kullanabilir’. Lakin zabıta tarafından, belediye encümeni tarafından pazar yerlerinin denetimi yapılmadığından bu tespitler izlenemiyor. Haksız kar durumu var. Ya tekrar yasa düzenlenmesine gidilmeli ya da kime tahsis edilmişse şahsen o kişi tarafından işletilip işletilmediği denetim edilmeli. Müsaadesiz kullanımlar varsa diğerlerine kullandırma varsa bunların ruhsatlarının tahsislerinin iptal edilmesi gerekir. Bu kadar nettir.” diye konuştu.
“BU İŞİ RANTA ÇEVİREN ESNAF OLABİLİYOR”
Kiralamanın yanı sıra tezgah satışı ya ve zamanı konusunda ihtarlarda bulunan Esenler Belediyesi Lider Yardımcısı Avukat Osman Gökçebaş ise “Bu işi ranta çeviren esnaf olabiliyor. Devralan vatandaşlar şunu bilmeli; bu pazar yerleri ilanihaye devam etmeyebilir. Belediye meclisi pazar yerini küçültebilir, tahtaları iptal edebilir ya da pazar yerini büsbütün kapatabilir. Bahsedilen yüklü ölçülerdeki bedelleri ödemesi durumunda neyle karşılacağını bilemeyebilir ve mağduriyet yaşayabilir. ‘Hava parası’ dediğimiz şey yasal olmayan bir şey. Vatandaşlar kendi ortasında gayri resmi olarak bu tıp işlere girebiliyorlar. Vakit zaman mağduriyetler de yaşanabiliyor. Kayıtlı esnaf dışında öbür esnaf tarafından işletilmesi halinde pazar tahtası hakkı belediye encümeni kararıyla iptal edilir.” diye konuştu.
Ensonhaber
