Türk edebiyatının en değerli isimlerinden biri olan ve birinci Türkçe özel gazeteyi çıkaran İbrahim Şinasi vefat ettiğinde, Beyoğlu’nda bir mezarlığa defnedilmişti. Fakat mezar yeri tam olarak bilinmiyordu.
Tarih araştırmacısı Mehmet Dilbaz birtakım evraklara ulaştı ve Şinasi’nin mezarının bulunduğu yeri ortaya çıkardı.
Dilbaz, bu kıymetli ismin mezarının, Alman Konsolosluğu’nun tam karşısında bulunan Ayaspaşa Palas’ın altında kaldığını söz etti.
BİR VAKİTLER MEZARLIKMIŞ
Atatürk Kültür Merkezi’nden, Beşiktaş’ın stadı Vodafone Park’a kadar binaların bulunduğu bölge, bir vakitler ‘Ayaspaşa Mezarlığı’ydı.
16. Yüzyılda imara açılan ve Beyoğlu bölgesinin mezarlığı olarak kullanılan alana, 20. Yüzyılın başlarına kadar definler yapıldı.
20. Yüzyılın sonlarından itibaren ise buradaki mezarlıklar, modül parça yok edilmeye ve yerine binalar yapılmaya başlandı. 1890’lar ile 1920’ler ortasında çekilen fotoğraflar ve 1826’lardaki İstanbul Pervititch haritaları da, bölgenin bir vakitler geniş bir mezarlık olduğunu ortaya koyuyor.
Lakin devrin belediyesi bu alanı 1934 yılında kamulaştırınca, mezarlar diğer bir yere nakledilmeden üzerlerine binalar yapıldı. Bu durum o periyotta büyük tartışmalara neden oldu.
“ALMAN KONSOLOSLUĞU’NUN KARŞISI, O PERİYOTTA EN AĞIR DEFİN YAPILAN YERDİ”
Şinasi’nin mezarının Ayaspaşa Mezarlığı’nda olduğunu bildiklerini, lakin tam olarak nereye defnedildiğinin şu ana kadar meçhul olduğunu tabir eden Tarih Araştırmacısı Mehmet Dilbaz, şunları söyledi:
“Şu anda Beyoğlu cihetinin, sur dışı İstanbul’unun iki büyük mezarlığından birinin tam üzerindeyiz. Burası Ayaspaşa Mezarlığı. Taksim Mezarlığı olarak da biliniyor. Bölgenin imara açılmasıyla bir arada, Beyoğlu bölgesinin mezarlığı olarak kullanılmaya başlaması 16. Yüzyıl. 16. Yüzyıl’dan, 20. Yüzyılın başlarına kadar buraya daima defin yapılıyor ve bu mezarlığın bulunduğu alan, AKM’den neredeyse Beşiktaş’ın stadyumunun bulunduğu yere kadar olan tüm alanı, yani bütün Gümüşsuyu’nu kapsıyor.”
“45 YAŞINDA VEFAT EDİNCE BURAYA DEFNEDİLİYOR”
Ama periyot devir, 20. yüzyılın sonlarına gerçek buradan birtakım kesimler kopartılarak mezarlığın alanı daraltılıyor.
Tam ardımızda bulunan yer yani Alman Konsolosluğu’nun karşısında bulunan alan, o devirde mezarlığa en ağır defin yapılan yer. 1871 yılında, Türk edebiyatının en kıymetli isimlerinden Şinasi, 45 yaşında vefat ettiğinde buraya defnediliyor.
Ayaspaşa Mezarlığı’na defnedildiği biliniyor fakat tam kabrinin yeri şu ana kadar meçhuldü.
“ŞAİRİN RUHU ŞU AN KESİNLİKLE BİZİ SEYREDİYORDUR”
Ama elimize geçen Ebüzziya Tevfik Bey’in yazdığı evraktan, şöyle bir sonuç çıkıyor; kendisi Şair Şinasi’nin cenazesini kaldıran insan ve cenaze merasimi sırasında o vakit günümüzde yerinde eski Park Otel’in bulunduğu yerde, Hariciye Nazırı Tevfik Bey’in bir konağı var.
Ve cenazenin tam o konağın bulunduğu yere gelip karşıya geçirildiğini, karşıda o mezarlığın bulunduğu yerde, Şinasi’nin annesinin mezarının yanına defnedildiği söyleniyor.
Hatta bir anekdot olarak, ‘Şairin ruhu, Alman Konsolosluğu’nun bulunduğu yerden şu an kesinlikle bizi seyrediyordur’ diyor. Hasebiyle tam olarak nereye defnedildiğini bu biçimde tespit etmiş olduk. Şu anda günümüzde, Ayaspaşa ve Park Palas olarak bilinen iki tane binanın bulunduğu yere kendisi defnedilmiş.”
“MEZARLAR NAKLEDİLMEDEN, BİNALAR İNŞA EDİLDİ”
Ayaspaşa Mezarlığı’nın 1934 yılında İstanbul Belediyesi tarafından alınan kararla kamulaştırıldığının altını çizen Dilbaz, “Çünkü burası o vakit büyük bir rant alanı haline geliyor. Ve buraya binalar yapılması talep ediliyor. Ne yazık ki mezarda rastgele bir nakli kubur yani mezarların taşınması yapılmadan, mezarların üzerine geride gördüğünüz binalar inşa ediliyor. Bu inşaat sırasında da o değerli Osmanlı mezar taşları kırılarak, gerideki binalara temel taşı olarak döşeniyor. Buradaki birtakım binalarda yıkım ya da tadilat sırasında o taşlar ortaya çıktı. Hasebiyle, artık Şinasi’nin mezarının nerede olduğunu bilmekle birlikte, mezarının taşınmadığını ve kabrin üzerine gerideki Ayaspaşa Palas binasının inşa edildiğini biliyoruz” diye konuştu.
İBRAHİM ŞİNASİ KİMDİR?
İstanbul’un Cihangir semtinde dünyaya geldi. Doğum tarihi tam olarak bilinmez. Farklı kaynaklarda 1824, 1826 yahut 1827 yıllarında doğduğuna ait bilgi vardır.
Türk toplumunda Tanzimat’ın ilanı ile başlayan batılılaşma sürecinin birinci ve en kıymetli yazarlarındandır. Türk toplumunu batı şeklindeki şiirle tanıştıran ve tiyatro, makale üzere Batılı edebi tiplerin birinci örneklerini veren Şinasi yenilikçi fikirleri ve edebiyat alanındaki çalışmalarıyla kendi periyodunun aydınlarını etkilemiş değerli bir isimdir.
Geniş halk kitlelerini eğitmek için gazeteyi bir araç olarak gören Şinasi, birinci Türkçe özel gazete olan Tercüman-ı Ahval’i Agâh Efendi ile birlikte çıkardıktan sonra matbaa kurup Tasvir-i Efkâr isimli gazeteyi çıkarmış; tefrika, abone üzere kavramları ülkenin gazetecilik ömrüne getirmiştir.
Sanatçı tiyatroyu da eğitime katkı sağlamak üzere bir araç olarak kıymetlendirdi ve birinci Türkçe tiyatro olan Şair Evlenmesi’ni kaleme aldı fakat bu tiyatro sahnelenemedi.
Tasvir-i Efkâr Matbaası’nda kendi ekonomik sermayesiyle matbaacılık, yayımcılık yaptı; bastığı yapıtlarla kültür hayatına katkı sağladı. Hayatının son yıllarını Osmanlıca lügat hazırlamaya adamıştır.
Ensonhaber
