Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) kasım ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 2,30 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 14,03 olduğunu açıklamasının akabinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Kasım Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu yayınlandı.
BESİN VE TEMEL MAL KÜMELERİ ÖNE ÇIKTI
Rapora nazaran enflasyondaki yükselişin temel sürükleyicisi besin ve temel mal kümeleri oldu. Hizmet ve güç kümeleri yıllık enflasyonlarındaki artış ise daha hudutlu kaldı. Besin enflasyonundaki yükselişte birikimli döviz kuru tesirleri, temel girdi niteliğindeki ziraî emtia fiyatlarının seyri ve mevsim geçişine bağlı arz taraflı ögeler rol oynadı. Temel mal enflasyonundaki artışta, başta araba olmak üzere, güçlü tüketim malları öne çıkarken, bu gelişmede güçlü kredi ivmesinin gecikmeli tesirlerine bağlı talep taraflı ögeler ve Türk lirasındaki bedel kaybının gecikmeli yansımaları gözlendi. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu ve eğilimleri yükseldi.
ENFLASYON EĞİLİMİ TEMEL MAL KÜMESİNDE DAHA BARİZ GÖRÜLDÜ
Bu devirde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 1,72 ve 1,78 puan artarak yüzde 13,72 ve yüzde 13,26 olarak gerçekleşti. Alt kümelerin yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir evvelki aya nazaran besin, temel mal, hizmet, alkol-tütün-altın ve güç kümelerinin katkıları sırasıyla 1,01, 0,89, 0,15, 0,05 ve 0,04 puan arttı. Mevsimsellikten arındırılmış datalarla üç aylık ortalamalara nazaran B ve C göstergelerinin eğilimlerinde artış gözlendi. Bu devirde, enflasyon eğilimi temel mal kümesinde daha besbelli olmak üzere, temel mal ve hizmet kümelerinde arttı.
LOKANTA-OTEL KÜMESİ AYLIK FİYAT ARTIŞI BESİN FİYATLARINDAKİ GÖRÜNÜMÜN DE TESİRİYLE HIZLANDI
Rapora nazaran, hizmet fiyatları kasım ayında yüzde 0,62 arttı. Küme yıllık enflasyonu 0,50 puan artışla yüzde 11,42 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon lokanta-otel, ulaştırma, öteki hizmetler kümelerinde yükselirken, kira kümesinde yatay seyretti, haberleşme hizmetlerinde ise geriledi.
Ulaştırma hizmetleri fiyatları, kara yolu ile kentler ortası yolcu nakliyatı fiyatlarındaki düşüşün tesiriyle yatay seyretti. Öteki hizmetler kümesindeki yükselişte döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak fiyatları artan ulaştırma araçlarının bakım ve tamiri, temel hastane hizmetleri ve dişçilik fiyatları tesirli oldu.
ARABA FİYATLARINDA BİRİKİMLİ DÖVİZ KURU TESİRLERİ
Temel mal enflasyonu kasım ayında 3,23 puan artışla yüzde 15,32 oldu. Bu periyotta yıllık enflasyon güçlü mal ve başka temel mallarda yükselirken, giyim ve ayakkabı kümesinde geriledi. Güçlü tüketim malları fiyatları güçlü kredi ivmesinin gecikmeli tesirlerine bağlı talep istikametli ögeler ile Türk Lirası’ndaki kıymet kaybının yansımalarıyla yüksek bir oranda artarak (aylık yüzde 5,68) temel mal enflasyonunun ana sürükleyicisi haline geldi.
Böylece bu kümede yıllık enflasyon yüzde 26,50’ye ulaştı. Sağlam mallarda fiyat artışları alt kalemler genelinde sürerken, araba fiyatlarında birikimli döviz kuru tesirlerine bağlı olarak yüzde 9,70 artış kaydedildi.
Giyim ve ayakkabı kümesinde zayıf seyreden sektörel talep şartlarının dezenflasyonist tesirleri bu periyotta de devam etti ve küme yıllık enflasyonu yüzde 0,76 olarak gerçekleşti.
YILLIK ENFLASYON, İŞLENMEMİŞ BESİN KÜMESİNDE YÜZDE 27,02 OLDU
Rapora nazaran güç fiyatları kasım ayında yüzde 0,84 arttı. Bu devirde katı yakıt fiyatları yüzde 3,44, akaryakıt fiyatları ise milletlerarası petrol fiyatlarını takiben yüzde 1,37 yükseldi. Bu gelişmelerle birlikte, güç yıllık enflasyonu 0,30 puan artarak yüzde 4,28 olarak gerçekleşti.
BESİN VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER YILLIK ENFLASYONU KASIMDA YÜZDE 21,08’E YÜKSELDİ
Besin ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu kasım ayında 4,57 puan artarak yüzde 21,08’e yükseldi. Bu devirde yıllık enflasyon, işlenmiş besin kümesinde 1,43 puan artışla yüzde 15,92, işlenmemiş besin kümesinde ise 8,24 puan artışla yüzde 27,02 oldu. İşlenmemiş besin kümesinde mevsimsellikten arındırılmış datalar, gerek meyve ve zerzevat gerekse öteki işlenmemiş besin fiyatlarının değerli ölçüde yükseldiğine işaret etti.
PİRİNÇ VE BAKLİYAT FİYATLARI ARTTI
Taze meyve ve zerzevat fiyatlarının yüksek aylık artışında mevsim geçişine bağlı arz istikametli ögelerin yanı sıra döviz kurundaki birikimli bedel kayıplarının tesirli olduğu değerlendirildi. Öteki işlenmemiş besinde, girdi fiyatlarındaki gelişmeleri takiben tavuk ve yumurta kalemleriyle birlikte, döviz kuruna hassaslığı yüksek olan pirinç ve bakliyat fiyatları güçlü bir halde yükseldi.
EKMEK VE TAHILLAR KÜMESİNDE SÜREGELEN YÜKSEK FİYAT ARTIŞLARI SÜRAT KAZANDI
İşlenmiş besinde olumsuz görünüm kasım ayında da devam etti ve aylık fiyat artışı yüzde 2,26 oldu. Kimi ülkelerce salgın karşısında alınan ihtiyati önlemler memleketler arası tahıl fiyatlarını olumsuz etkilemeye devam etti. Artan maliyetler sonucunda ekmek ve tahıllar kümesinde süregelen yüksek fiyat artışları kasım ayında yüzde 3,32 ile bariz halde hızlandı. Öteki işlenmiş besin fiyatları yüzde 1,6 artarken, gerek döviz kuru gelişmeleri gerekse milletlerarası fiyatlara bağlı olarak katı ve sıvı yağ fiyatları aylık yüzde 5,11 yükselişle öne çıktı. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı besin kümesi yıllık enflasyonu yüzde 18,35’e yükseldi. Özetle, besin kümesi enflasyonundaki yükselişte döviz kuru gelişmeleri, memleketler arası ziraî emtia fiyatlarının seyri ve mevsim geçişine bağlı arz istikametli ögelerin tesiri hissedildi.
DAYANIKSIZ TÜKETİM MALLARINDAKİ YÜKSELİŞTE ET ESERLERİ VE KATI-SIVI YAĞLAR BELİRLEYİCİ OLDU
Yurt içi üretici fiyatları (Yİ-ÜFE) kasım ayında yüzde 4,08 yükseldi, yıllık enflasyon 4,91 puan artarak yüzde 23,11 oldu. Üretici fiyatlarında gözlenen bu artışta döviz kuru ve emtia fiyatlarındaki gelişmelerin belirleyici olduğu değerlendirildi. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış eğilimi bu devirde besbelli ölçüde yükseldi.
Ensonhaber
