Doktorum Alzheimer konusunu ele alıyor. İşte Alzheimer hastalığı hakkında tüm bilmeniz gerekenler:
Alzheimer yaşla birlikte beynin işlevlerinin hasar görmesiyle ortaya çıkar, başta bellek (hafıza) olmak üzere entelektüel fonksiyonlar, günlük faaliyetler ve davranışların bozulmasıyla kendini aşikâr eder. Yaşa bağlı olarak arttığı için, hayat mühletinin uzadığı günümüzde eskisinden daha sık rastlanmaktadır. Erken teşhis hastalığın seyrini yavaşlatacağı için hem hastalar hem de onlara bakım veren yakınları için çok değerlidir. Alzheimer hastalığı belirtilerine birinci kere Alois Alzheimer isimli Alman nöropsikiyatristi 1902 yılında dikkat çekmiş ve teşhis koyduğu birinci hastasının vefatından sonra yaptığı otopside beyinde fizikî değişimlerin de olduğunu saptamıştır. İncelediği beyin örneklerinde hastanın beyin korteksinde incelme, hücreler içinde ve etrafında farklı birikimler görmüş, beyinde oluşan plak ve lifleri sunduğu bilimsel yayınlarıyla Alzheimer hastalığını tanımlamıştır. Alzheimer Hastalığının Nedenleri Nelerdir? Yıllardır yapılan araştırmalara karşın hastalığın kesin bir nedeni bulunamamıştır. Fakat çeşitli risk faktörleri tanımlanmıştır: İleri yaş Ailede Alzheimer hikayesinin bulunması: Hastalığın %25’i genetiktir ve kimi gen bozulmalarına bağlı olduğu düşünülmektedir. Geçmişte yaşanan baş travmaları Uyku tertibi bozuklukları Yetersiz fizikî aktivite Obezite Sigara kullanmak yahut daima olarak sigara dumanına maruz kalmak Yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol Makus denetimli tip 2 diyabet hastalığına sahip olmak Yetersiz, istikrarsız ve sıhhatsiz beslenmek Alzheimer hastalığı, hafızayla ilgili olan ve hipokampus ismi verilen beyin alanını tesirler ve bu alandaki beyin hücreleri (nöron) içinde makûs nörofibriller ve yumakların birikimine neden olur. Tekrar hücreler ortası makus protein birikimleri (amiloid) ile karakterize bir durum yaratır. Hücre içi ve hücreler ortası bu makûs birikimler hücrelerin ve hücreler ortası bağlantının bozulmasına ve dokuların küçülmesine (atrofi) yol açar ve hastalık belirtileri ortaya çıkar. Alzheimer Hastalığının Belirtileri Nelerdir? Ne yazık ki hayli sinsi ve başlangıçta yavaş ilerleyen bir hastalıktır. Bâtın evre dediğimiz birinci periyotta hasta yakınları hastada kolay unutkanlıklar fark eder. Kognitif (bilişsel) alanda belirli bilinmeyen bozulma ve gerilemelerle başlar. Kişi hafif unutkanlık ya da bilişsel alanda hafif yakınmalar ile saklı devri geçirir. Karar vermede, algılamada yahut konuşma yetilerinde azalma olur. Bu kademede olağan hayatını sürdürebildiği için teşhis koymak güçtür. Belirtilerin ağırlaştığı devirde ise Alzheimer tanısı konur. Günlük hayatta bilhassa yakın devirlerde yaşananların unutulmasıyla karakterizedir. Bireylerin, objelerin ve yaşanan yerlerin unutulması tipik belirtilerdendir. Hastalığın ilerlemesiyle birlikte sıklıkla görülen belirtiler şunlardır: Şuur bulanıklığı Kişinin bulunduğu ortama adapte olmakta zorlanması Kişinin iyi bildiği yerlerde kaybolması Konuşma ve lisan marifetlerine ait meseleler Saldırganlık, aile ve arkadaşlarından olağan dışı taleplerde bulunma, etrafa karşı kuşku duyma üzere kişilik bozukluklarının gelişimi Halüsinasyon ve sanrılar Motivasyon ve öz hürmet düşüklüğü Bireylerin günlük aktivitelerini yardımsız yapmakta zorluk çekmesi Kişinin hatırlayamadığı olayları inkar etmesi Korku ve depresyon Bu belirtiler süratle artar ve hastalar yakın etraflarındaki insanları ve yaşadıkları yerleri hatta kendilerini tanıyamaz hale gelirler. Ömürlerini sürdürebilmek için bakıma muhtaç olurlar.
ALZHEİMER TANISI NASIL KONULUR?
Çoklukla 65 yaş üstü bireyler ya da yakınları unutkanlık ve kişilik değişiklikleri şikayetiyle doktora başvururlar. Bunamanın en yaygın nedeni olan Alzheimer hastalığı için spesifik bir teşhis usulü yoktur. Tıbbi hikayenin alınmasından sonra hastalarda nörolojik fonksiyonlar, istikrar, duyu, davranış, hafıza ve refleksleri ölçen çeşitli taramalar yapılır. Teşhisin desteklenmesi ve benzeri hastalıkların varlığına ait olasılıkların ekarte edilmesine yönelik olarak kan testleri, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntülemesi (MR) üzere uygulamalar ve kişilik taraması testleri de uygulanabilir. Alzheimer hastalığı birtakım genetik hastalıklarla misal belirtiler gösterebildiğinden bu hastalıkların araştırılması hedefiyle gen taramalarının da uygulanması gerekebilir. Bilişsel testler bilhassa Küçük Mental Test teşhis koymada çok değerlidir.
ALZHEİMER TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, hastalığın belirtilerinin yavaşlatılması için çeşitli ilaçlar ve terapi prosedürleri uygulanabilir. Hastanın yaşı, hastalığın seviyesi göz önüne alınarak şahsa has tedavi protokolü oluşturulur. Alzheimer hastalarının konut ortamında çeşitli düzenlemeler yapılmalı ve bilhassa yalnız yaşayan hastalar için dikkat cazip işaretler, hatırlatıcı notlar kullanılmalıdır. Bilişsel stimülasyon terapileri üzere ferdi yahut toplu olarak uygulanabilen psikiyatrik terapiler hafızanın güçlendirilmesine, sorun çözme ve lisan hünerlerinin korunabilmesine katkıda bulunabilir. Çeşitli ilaçlar (donazepil, rivostigmin, takmin, memantin gibi) semptomları azaltmak emeliyle hekim tarafından reçete edilebilir.
ALZHEİMER HASTALIĞINDAN KORUNMAK MÜMKÜN MÜDÜR?
Ailesinde Alzheimer hastalığı olan şahısların risk faktörlerinden kaçınması gerekir. Hareketli ömür, sigaradan kaçınmak ve sağlıklı beslenmek çok kıymetlidir. Ayrıyeten hastalığın belirtilerine karşı farkındalık oluşması ve bu tıp bulgulara sahip olan bireylerin erken periyotta doktora başvurması çok kıymetlidir. Orta yaşı geçmişseniz ve Alzheimer a mahsus belirtiler taşıyorsanız en kısa vakitte bir sıhhat kuruşuna başvurmanız erken teşhis ve tedavi açısından olumlu sonuçlar verecektir.
Dr.Gülsüm UYSAL
Ensonhaber
