Türkiye’nin önde gelen ayakkabı üreticileri ile organize ayakkabı perakendesinin yüzde 80’ini temsil eden yerli ve yabancı markaların temsilcileri yüksek girdi maliyetleriyle kayıt dışı üretimin bölüme verdiği ziyanı ve tahlil tekliflerini konuşmak üzere İstanbul’da biraraya geldi.
Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten’in ev sahipliğinde düzenlenen ve Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı (BMD) Sinan Öncel’in de katıldığı toplantıda, hammadde ve yarı mamul ithalatında yüzde 100’ü aşan ek vergiler ve kayıt dışı üretim nedeniyle ayakkabı bölümünün var olma uğraşı verdiğinin altı çizildi.
ACİL TEDBİRLERİ SIRALADILAR
Toplantıda ayakkabı kesiminde daralan ihracatla, turiste satışlarda ibrenin yine üst döndürülmesi ve bölümün nefes alabilmesi için iki bahiste acil tedbir alınması istendi.
Türkiye’nin önde gelen ayakkabı sanayicileri ile yerli ve yabancı markalarının ilgili kurumlardan acil tedbir daveti yaptıkları hususlar şöyle sıralandı:
Hammadde ve yarı mamul ithalatında uygulanan ek vergi oranları hemen sıfırlanmalı. Yan endüstrici için gerekirse farklı bir teşvik düzeneği geliştirilmeli.
Ayakkabıda yıllık 200 milyon ikili ulaşan kayıt dışı ve geçersiz üretimle uğraş daha kararlı bir formda yürütülmeli.
BERKE İÇTEN: AYAKKABI KESİMİ 2024’Ü 550 MİLYON DOLAR CARİ AÇIKLA KAPATTI
TASD Başkanı Berke İçten, toplantıda yaptığı değerlendirmede dünya ortalamasının çok üzerindeki girdi maliyetleri nedeniyle ayakkabı dalının son iki yılda rekabetçiliğini büyük ölçüde kaybettiğinin altını çizdi. 2024’te ayakkabı ihracatının adet bazında yüzde 19,6, paha olarak ise yüzde 8,4 daraldığına dikkat çeken İçten, şunları söyledi:
“Aynı devirde Türkiye’nin ayakkabı ithalatında adet bazında yüzde 39,6, kıymet olarak yüzde 21’lik artış dikkat çekiyor. Ayakkabı dış ticaretimizde birkaç yıl evvel 500 milyon dolarlık cari fazlamız vardı. 2024’ü ise 550 milyon dolar cari açıkla kapattık. Zira tam da global talebin yavaşladığı bir devirde, ülkemizde girdi maliyetleri fevkalâde arttı. Kur ise yatay bir seyir izlediği için fiyat tutturamıyoruz. İşçiliğin yanı sıra genel masraflarla ham unsur ve yarı mamul kıymetli girdi kalemlerimiz ortasında yer alıyor. Bir ayakkabı yaklaşık 50’ye yakın gereçten oluşuyor. Her materyale ek gümrük vergisi uygulandığında maliyet arttığı için bizim rekabet talihimiz azalıyor. Örneğin, 16 dolara üretilen bir çift spor ayakkabının gereçlerini Çinli üretici bize nazaran 3,9 dolar daha ucuza tedarik ediyor. Bu sorunun hemen çözülmesi gerekiyor. Zira biz ithal ettiğimiz hammadde ve yarı mamulü işliyor, kıymet katıyor ve ihraç ediyoruz. Bitmiş eser çeşitliliğimizi arttırmak ve bilhassa global markaların taleplerine cevap verebilmek için kimi gereçleri yurt dışından getirmek durumundayız. Tabi bu üretimi yaparken istihdama değerli bir katkı sunuyoruz. Münasebetiyle bu gereçleri ithal etmenin ülke ekonomimiz için risk taşıdığını düşünmüyoruz. Elbette biz tüm hammadde ve yarı mamul gereksinimimizi yurt içinden karşılamayı istek ediyoruz. Fakat o gereç ülkemizde üretilmiyorsa yahut çok kıymetliyse daha uygun bir maliyetle yurt dışından getirebilmeliyiz. Mevcut durumun tıpkı formda devam etmesi halinde bitmiş ayakkabı ithalatının daha da artmasından kaygılıyız.
AYAKKABIDA KAYITDIŞI VE UYDURMA ÜRETİMİN DEVLETE YILLIK MALİYETİ 1 MİLYAR DOLAR
Berke İçten, yüksek girdi maliyetlerinin yanı sıra bölümde “çakma” olarak isimlendirilen geçersiz üretim nedeniyle de firmaların büyük bir haksız rekabetle karşı karşıya kaldığının altını çizdi. Türkiye’de kayıt dışı ve düzmece ayakkabı üretiminin yıllık 200 milyon ikili ulaştığını varsayım ettiklerini belirten İçten, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Kayıt dışı üretim nedeniyle devletimiz yılda en az 1 milyar dolarlık gelir kaybına uğruyor. Rekabetçiliğimizi kaybetmenin yanı sıra kayıt dışılık da üretimimize ve istihdamımıza ne yazık ki çok önemli ziyan veriyor. Ayakkabı üreticilerimizin İstanbul’da kümelendiği iki bölgede geçen yıl elektrik tüketiminde yüzde 25 düşüş olduğunu görüyoruz. Bu birebir vakitte üretimde yüzde 25 daralma ve 60 bin istihdam kaybı manasına geliyor. 2023’teki kayıplarla birlikte değerlendirdiğimizde çok daha vahim bir tablo karşımıza çıkıyor. Acil tedbir alınmazsa hala güç koşullarda ayakta kalmak için gayret eden firmalarımızın da kapısına kilit vurmak durumunda kalabiliriz. Münasebetiyle hammadde ve yarı mamul eserlerin ithalatında uygulanan ek vergilerin sıfırlanması, kayıt dışı üretimle gayret için de ilgili kurumların elini rahatlatacak yasal düzenleme yapılması gerektiğini düşünüyoruz.”
SİNAN ÖNCEL: YÜKSEK GÜMRÜK VERGİLERİ ENFLASYONLA UĞRAŞA DE ZİYAN VERİYOR
BMD Başkanı Sinan Öncel de yüksek girdi maliyetleri nedeniyle ayakkabı başta olmak üzere emek ağır bölümlerin var olma savaşı verdiğine dikkat çekti. Ham unsur ve yarı mamul eserlerin ithalatında uygulanan yüksek ek vergilerle ayakkabı bölümünün ayakta kalmasının imkânsız olduğunu vurgulayan Öncel, şöyle devam etti:
“Kira ve başka maliyet kalemlerini de eklediğimizde biz tıpkı eseri Avrupa’daki birçok ülkeden daha değerliye mal ediyoruz. Bu sorunu bütün perakende kategorilerinde yaşıyoruz. Öbür taraftan markalarımız koleksiyonlarını çeşitlendirmek için bitmiş eser de ithal ediyor. Lakin bitmiş eser için uygulanan referans fiyat nedeniyle maliyet ikiye katlanıyor. Bütün bu maliyetleri alt alta topladığımızda rekabetçi fiyat tutturma talihimiz kalmıyor. Hakikaten turiste satışlarımız ortada. İki üç yıl öncesine kadar Türkiye’de kartlı alışverişte yabancıların hissesi yüzde 10’un üzerindeydi. Oran, 2024’te yüzde 5’in altına geriledi. Ülkemizdeki hammadde ve orta mal fiyatları dünya fiyatlarının çok üzerinde ve bu artık ana endüstriye ziyan verdiği üzere bizi dünyayla rekabetten koparıyor. Ham husus ve orta mal ithalatında gümrük vergilerinin sıfırlanması ibreyi yine üst döndürür. Hala ham unsur ve orta mal üretimi ve ticareti yapan tüm firmalar dünyanın her yerinden ana endüstriye sunacakları seçeneklerle ayakkabı üretimine çok büyük dayanak verebilirler. Bu türlü bir düzenleme hem yan sanayi hem de ana endüstrinin gelişimine katkı sunar. Ülkemizdeki enflasyonla uğraşa de ziyan veren bu probleme karşı acil tedbir alınmaması halinde yurt dışında da değerli operasyonları bulunan markalarımız için telafisi imkânsız sonuçlarla karşı karşıya kalabiliriz.”
patronlardunyasi.com
