Antalya’da yürütülen arkeolojik su altı tespiti çalışmalarında 125 gemi batığına ulaşıldı.
Akdeniz Üniversitesi (AÜ) Kültür Varlıkları Muhafaza ve Tamir Kısım Lideri Hakan Öniz ve takımı tarafından yürütülen çalışmada, 3 yıl üzere kısa müddette ulaşılan bu sayının dünyada tezli bir sayı oluğunun altı çizildi.
KIYILAR ARAŞTIRILDI
Kültür ve Turizm Bakanlığı’yla birlikte Akdeniz’de denizin altında ve kıyıda su altı araştırması yapan AÜ Sualtı Arkeolojisi Araştırma Merkezi olduğunu lisana getiren Öniz, “Bu merkezde Arkeo araştırma gemisi, sonar botları ve basınç odasıyla dünyada en iyi su altı arkeolojisi altyapısına sahip merkezlerden birisiyiz.” diye konuştu.
Öniz, Kültür ve Turizm Bakanlığı öncülüğünde Antalya-Mersin kıyılarının yanı sıra 2018’de Adana Müzesi’yle su altı fotoğraf ve belgeleme çalışmalarını öteki kıyılarda da yürüttüklerini kaydetti.
3 YILLIK DÖNEMDEN İTİBAREN…
Batıklar hakkında bilgi veren Hakan Öniz, “Herhangi bir nedenle denizin altına batmış gemiler yahut batık kentler olabilir. Bunların hepsi bir nedenle su altında kalmış, insanın geçmişine ilişkin olan her şey bizim su altı arkeolojisi araştırma alanımıza yer alıyor. AÜ’nün su araştırmaları sırasında son 3 senede bulunmuş olan batık sayısı 125’e ulaştı. Bu çok savlı bir sayı ancak bizi de şaşırtan bir sayı değil. Birinci tarih, birinci destanlar, birinci coğrafya, birinci ticaret ve savaş gemileri bu sularda ortaya çıkıyor.
sözlerine yer verdi.
3 BİN 500 YILLIK YELPAZE
Öniz açıklamalarına şöyle devam etti:
“Ulaştığımız 125 gemi batığı M.Ö. 16. 15. YY’dan geç Osmanlı devrinde kadar olan geniş bir yelpazeyi barındırıyor. Yaklaşık 3 bin 500 yıllık yelpazede batmış olan ticaret gemileri, bu gemilerin içinde amfora ismi verilen çift kulplu toprak testilerden, son 100 sene öncesinde batmış savaş gemilerine kadar çok geniş yelpazedir. Bunları sonar ve sualtı robotlarıyla, su altı arkeologlarının dalarak yaptığı keşiflerle belgeliyoruz.”
“3 YILDA 125 BATIK DEĞERLİ BİR RAKAM”
Denizin tabanındaki batıklar hakkında genel bir varsayım yaptıklarını aktaran Hakan Öniz, “Her sene kış aylarında Marmara, Karadeniz’de Ege’de fırtınada gemiler batıyor. Geçmişte makinelerin olmadığı insanların bir yerden bir yere kürek ve yelkenlerle ulaştığı devirlerde gemiler çok daha kolay batıyordu. Gemici ne kadar usta olursa olsun akıntı ve fırtınada gemiler batıyordu.
Her sene Akdeniz kıyılarında 100 gemi batsa en az beş bin yıldır ticaretin yapıldığını düşünürsek karşımıza çıkan gemi 50 bin tahminen çok daha üstündedir. Doğal olarak 125 batık sayısı büyük bir sayı. Evet dünyada 3 sene içinde bulunmuş 125 batık argümanlı bir sayıdır. Tahminen geride 50 bin batık bizi bekliyor. Bunları da bulmak için çalışmalar yürütüyoruz.” diye konuştu.
500 VE BİN METREDE ÇALIŞMA GAYESİ
Su altının aydınlatılmasında iki taraflı bir çalışma yürüttüklerinin altını çizen Öniz, “Kültür ve Turizm Bakanlığı müzelerine ve öbür ünitelerine hizmet edecek uzmanları yetiştirirken, öteki taraftan da derin sularda çalışacak su altı robotlarının yüksek lisans tezleri kapsamında yapılmasını sağlıyoruz. Amacımız 500 ve bin metrede batmış olan gemileri belgelemek ve robotlar kullanarak bunlar üzerinde su altı kazılarını yapmak.
Bizim elimizdeki robotlarla şu an 150 metreye kadar inebiliyoruz. Olağan dalış yaparak 50-60 metrede yapmış olduğumuz çalışmalar var. Su altı hafriyatları azamî 60 metrede cereyan ediyor. 60 metre burada çok kıymetli hava soluyarak yapılan dalışlarda 60 metrenin altında çalışmak önemli bir risk.” tabirlerine yer verdi.
AMFORA YÜKLÜ
Buldukları batıkların içeriği hakkında bilgi veren Öniz,
dedi.
DENİZ TABANINDA BİLİM İNSANLARININ ÇALIŞMASI
“Gidemediğin yer senin değildir mantığıyla denizin tabanına de inemiyorsan o ülkenin kıyıları tekrar senin değildir” diyen Öniz, “Günümüzde mavi vatan kavramı var. Mavi vatan kavramında o denizin kültürel mirasını aydınlatmak da bilim adamlarının misyonudur. Hudutlar yalnızca askerlerle korunmaz bilimsel sonlar da bilim adamlarıyla korunur.
Bu ülkenin en derinlerine bile inen çalışan Türk bilim adamları var. Bu ülkenin binlerce yıldır deniz ticaretine husus olduğunu, binlerce yıldır medeniyetlerin yaşadığını, varlığını deniz yolunu kullanarak bizler aydınlatıyoruz. Bu çalışmaların turizm açısından yararı olduğu üzere bilimsel açıdan da yararı var.” tabirlerine yer verdi.
BALIK ADAMLARIN DAYANAĞI
Öniz, 2018 yılından beri Türkiye Su Altı Sporları Federasyonu ile birlikte su altı kültürel mirasının muhafazası eğitim programını gerçekleştirdiklerini hatırlatarak, “Buna nazaran Türkiye’de deneyimli tüm balık adamlar bu eğitim programını almak zorunda. Biz bugüne kadar 400 balık adam eğitmenine eğitim verdik. Onlara, bir batık bulunduğu vakit nasıl korunur, neler yapılır istikametinde bilgiler verdik. Bu balık adam eğitmenleri de bu bilgileri kendi öğrencilerine aktarıyorlar.
Bir iki sene içinde tüm dalış kümelerinde, su altında kültürel miras nasıl korunur, bunu bilen sertifikası olan dalıcılar olacak. Bizde bu arkadaşlar vasıtasıyla daha çok bilgiye ulaşacağız. Deniz büyük, bizim sayımız küçük. Balık adamlar vasıtasıyla daha çok batık bilgisine ulaşıp bunların bilimsel çalışmalarını yapar bir kısmını turizme kazandırır hale geldik.” açıklamasını yaptı.
Ensonhaber
