”Hollyoaks” isimli diziyle yıldızı parlayan İngiliz oyuncu Stephanie Davis, koronavirüse yakalandığını açıkladı.
28 yaşındaki ünlü oyuncunun menajeri, Davis’in anafilaksi nedeniyle bugüne kadar aşı olmadığını duyurdu.
Bu açıklamanın ardından Anafilaksi nedir, belirtileri nelerdir? sorusu gündeme taşındı. Anafilaksi hastaları ise koronavirüs aşısı olup olamayacaklarını araştırıyor.
Peki Anafilaksi nedir, belirtileri nelerdir? Anafilaksi hastaları aşı olabilir mi? İşe ayrıntılar…
ANAFİLAKSİ NEDİR?
Anafilaksi, teşhis koyulur koyulmaz hemen tedavi edilmesi gereken, potansiyel olarak hayatı tehdit eden önemli, ölümcül bir alerjik tepkidir. Bu tepki alerjik bir bireyin yer fıstığı yahut arı sokması üzere alerjisi olan bir objeye maruz kalmasından birkaç saniye ya da birkaç dakika sonra ortaya çıkabilir.
Anafilaksi hastalığı, bireylerin bağışıklık sistemini etkilemektedir. Anafilaksiye neden olan etmenler ile karşılaşıldığında bireyin tansiyonu düşer, teneffüs yollarında daralma meydana gelir ve bu durum hem nefes almayı hem de bedenin oksijen muhtaçlığını karşılamasını mahzurlar.
ANAFİLAKSİNİN NEDENLERİ NELERDİR?
Bağışıklık sistemi, olağan koşullar altında bedeni yabancı unsurlara karşı savunan antikorlar üretmektedir. Bu beden içinde ziyanlı bakteri yahut virüsler olduğunda gerekli ve iyi bir durumdur.
Lakin kimi bireylerin bağışıklık sistemleri, olağanda alerjik tepkiye neden olmayan hususlara de çok reaksiyon göstermektedir. Genelde alerji semptomları hayatı tehdit edecek kadar bedene ziyan vermez lakin ağır bir alerjik tepki anafilaksiye yol açabilmektedir.
Çocuklarda en yaygın anafilaksi tetikleyicileri çoklukla fıstık, ceviz, balık, kabuklu deniz eserleri ve süt üzere besinlerden kaynaklanan besin alerjileridir. Yetişkinlerde ise tıpkı besinlerin yanı sıra, antibiyotikler, aspirin, öbür reçetesiz ağrı kesiciler ile birtakım görüntüleme testlerinde kullanılan intravenöz kontrast unsuru içeren kimi ilaçlar, eşek arısı, bal arısı yahut ateş karıncası üzere böcek tiplerinin sokması, çeşitli örümcek zehirlenmeleri ve bilhassa lateks bulunmaktadır
Alerjik yansımayı neyin tetiklediği bilinmiyorsa, birtakım testler alerjen maddeyi tanımlamaya yardımcı olabilir fakat kimi olaylarda ise anafilaksinin nedeni tanımlanamaz. Bu duruma idiyopatik anafilaksi ismi verilmektedir.
Anafilaksi riskini artıran az sayıda faktör mevcuttur. Bunlar ortasında geçmişte anafilaksi görülmesi vardır. Şayet bir birey geçmişte anafilaktik tepkisi hafif geçirmiş olsa bile alerjiye neden olan hususa tekrar maruz kaldıktan sonra daha şiddetli anaflaktik tepki geçirme riski vardır.
Astım ya da halihazırda var olan alerjiler bireyleri anafilaksi riski altına sokmaktadır. Bunların yanı sıra çeşitli kalp hastalıkları ve mast ismi verilen bir çeşit akyuvar hücresinin olağandışı birikimi olan mastositoz da anafilaksi riskini artırmaktadır.
ANAFİLAKTİK TEPKİ NASIL GELİŞİR, BELİRTİLERİ NELERDİR?
Alerjik tepkiler, bedenin bir hususa karşı oluşturduğu karşılık nedeniyle meydana gelmektedir. Örnek olarak bahar alerjileri mevsimsel geçişlerde oluşan polen ya da çimen üzere bitkisel faktörlerle tetiklenmektedir.
Bu ve gibisi alerji cinslerine nazaran daha süratli meydana gelen anafilaksi, çabucak müdahale edilmemesi halinde ömrü tehdit edici boyutlara ilerleyebilmektedir.
Bu tepkisi tetikleyebilecek alerjenler ile beden, inhalasyon (soluk alıp verme sırasında) yoluyla, yutularak sindirim sisteminden, dokunma ile cilt üzerinden ya da direkt olarak enjeksiyonlar vasıtası ile temas edebilmektedir.
Temas sonrasında beden saniyeler yahut en geç dakikalar içerisinde cevap oluşturmaya başlar. Orta seviyedeki alerjilerde birkaç saatliğine besbelli bir semptom ortaya çıkmayabilir.
Anafilaktik karşılık ekseriyetle temastan kısa bir müddet sonrasında başlama eğilimindedir. Bu müddet zarfında beden çok sayıda kimyasalı kan dolanımına sokarak bu hususa karşı çabaya girişmektedir. Dolaşan kimyasallar bir dizi zincir tepkileri tetiklemekte ve böylece anafilaksinin belirtileri de oluşmaya başlamaktadır. Birçok belirti anafilaksinin erken periyot semptomları ortasında yer alır:
- Göğüs bölgesinde sıkışma ya da rahatsızlık hissi
- Nefes darlığı
- Öksürük
- Bulantı ve kusma
- İshal
- Karın ağrısı
- Yutkunma zorluğu
- Kaşıntı
- Konuşurken lisanın dolanması
- Sersemlik
Bu başlangıç belirtileri anafilaksi tablosunun ilerlemesi ile birlikte daha da ağırlaşabilmektedir. Bilhassa uygun tedavinin başlanmadığı bireylerde oluşan önemli semptomlar şu halde özetlenebilir:
- Tansiyon düşüklüğü
- Halsizlik
- Şuur kaybı
- Kalp ritminin düzensizleşmesi
- Nabızda hızlanma
- Nefes alıp verme sırasında hırıltı
- Teneffüs yollarında tıkanma
- Ciltte kaşıntılı lezyonlar
- Yüz ve göz bölgesi başta olmak üzere bedenin rastgele bir bölgesinde ağır ödem oluşması
- Kalbin durması
- Teneffüs sisteminin işlev kaybı
ANAFİLAKSİ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Alerjik tepkiler süratli bir formda anafilaksi durumuna ya da anafilaktik şok haline gelebileceği için bir tıbbi acil olarak kabul edilmektedir. Bu durumlarda tedavi planlamasının birinci kademesinde hastanın hava yolunun güvenliği sağlanır ve sıvı takviyesi verilebilir.
Bu etabın tamamlanmasının akabinde hastanın bu durumunu başlatabilecek faktörler süratlice kıymetlendirilir ve maruziyetin devam etmediğinden emin olunur.
Anafilaksinin temel tedavisi epinefrin enjeksiyonudur. 1000’de 1’lik konsantrasyona sahip epinefrinin anaflaksi tedavisi hedefiyle intramüsküler (kas içi) uygulama dozu 0,3-0,5 ml ortasındadır.
Küçük yaştaki hadiselerde ise uygun doz çocuğun kilosuna nazaran hesaplanır. Epinefrinin kas içi uygulanması damar içi ya da deri altı enjeksiyonlarına nazaran daha süratli sonuç verdiği için tercih edilen bir formüldür. Hastalar çoklukla tek enjeksiyonu takiben güzelleşme gösterirler lakin kimi hastalarda tabiplerin 5-10 dakika aralıklarla epinefrin enjeksiyonunu tekrarlaması gerekli olabilir.
ANAFİLAKSİ HASTALARI AŞI OLABİLİR Mİ?
Uzmanlar, alerjisi olanların COVID-19 aşılarını kesinlikle hastanelerde olması gerektiğinin altını çizmektedir.
Alerjisi olanların anafilaksiden korkması nedeniyle koronavirüs aşısı olmakta tereddüt yaşadığını lisana getiren Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği Genel Lideri Prof. Dr. Dilşad Mungan, tüm aşılarla ilgili önemli alerjik tepkilerin oluşmasının milyonda bir üzere çok düşük oranda olduğunu belirtti.
Mungan, “Koronavirüs aşılarında ise bilhassa BioNTech/Pfizer aşısıyla ilgili hadiseler üzerinden yapılan değerlendirmelerde bu oranın 1 milyonda 4,6 olduğu saptandı. Yani tüm aşılarda görülenden çok farklı bir oran değil. Sinovac’ta ise fazla bir bilgi bulunmamasına rağmen kendi merkezlerimizdeki aşı uygulamalarından ulaşan sonuçlar, BioNTech ile benzeri olduğunu gösteriyor. Ayrıyeten dünyada ve Türkiye’de koronavirüs aşısı olup anafilaksi sebebiyle kaybedilen hasta bildirilmedi.” halinde konuştu.
Ensonhaber
