Beyin damar hastalıkları (BDH) terimi beynin bir bölgesinin süreksiz yahut kalıcı olarak, tıkanma yahut kanama nedeniyle etkilendiği ve/veya beyni besleyen damarların patolojik bir süreç ile direkt tutulduğu tüm hastalıkları kapsar.
Beyefendisine gelen kan akışında bir azalma yahut kesinti olduğu vakit beyin dokuları beslenemez ve inme gerçekleşir. İnme sırasında beyne az kan gitmesi yahut hiç kan gidememesinden ötürü beyinde kimi hücreler beslenemez ve vakitle ölmeye başlar. Kesinti ne kadar uzun olursa daha fazla hücre ölür. Ölen beyin hücrelerinin bedene gönderdiği süreçler süreksiz ya da kalıcı olarak kaybedilir.
20 YAŞ ALTINDA ARTIŞ GÖZLENDİ
Yaş, inme ile ilgili en kıymetli risk faktörüdür. İnme geçirenlerin yaklaşık yüzde 70’i 65 yaşın üzerindedir. İnme sıklığı 55 yaşından sonra her 10 yıl için iki kat artar. İnme sıklığı erkeklerde bayanlara nazaran 1,25 defa fazladır. Fakat bayanların hayat müddeti erkeklerden uzun olduğu için inme nedenli berbat fonksiyonel sonlanım ve mutlak mevt sayısı bayanlarda daha yüksektir. Genç inme için, yaş sonu çoklukla 50 olarak kabul edilir. Farklı çalışmalarda 45 yahut daha az sıklıkla 55 üst sonu da kullanılmaktadır. Son yıllarda, 20 yaş altı kümede da inme sıklığında yüzde 25’lik bir artış gözlenmiştir. Dünyada 15-45 yaş için inme sıklığı 100 binde 6-26 olarak bildirilmektedir. ‘Genç inme’ bayanlarda 35 yaşın altında daha sık görülürken, erkeklerde 35-50 yaş ortasında daha sık görülmektedir.
FİZİKÎ OLARAK FAAL OLUN
Genç inmelilerde yüksek oranlarda (yüzde 25-59) bildirilen ve inmeyle teması en fazla olan risk faktörü sigara kullanımıdır. Fizikî inaktivite sigara kullanımından (yüzde 56) sonra ikinci en sık görülen risk faktörü olarak yüzde 48 hastada belirlenmiştir. Hipertansiyon, farklı tarifleri olan ve üst yaş hududu 45-55 yaş ortasında değişen farklı serilerde, yüzde 12-75 ortasında değişen geniş bir aralıkta risk faktörü olarak bildirilmiştir. Dislipidemi de benzeri formda, farklı tanımlamalar nedeniyle, genç inme serilerinde yüzde 8,1-59,5 olacak halde geniş bir aralıkta risk faktörü olarak bildirilmiştir. HDL seviyesi düşüklüğü ile genç inme ortasında bağlantı gösterilmişken, LDL kolesterol, total kolesterol ve trigliserit seviyeleriyle net bir alaka gösterilmemiştir. Diyabet sıklığı genç inmelilerde yüzde 1-18 olarak kaydedilmiştir. Makrovasküler tip 2 diyabet komplikasyonlarının izlendiği bir araştırmada 45 yaşından evvel diyabet tanısı alan hastalarda, 45 yaşından sonra teşhis alan hastalara nazaran inme riskinin 10 kat arttığı görülmüştür. Genç inme olgu serilerinde obezite çoklukla bildirilmemekle birlikte, mevcut kısıtlı sayıdaki çalışmada bildirilenlerde sıklığı yüzde 5-28’dir. Koroner arter hastalığı (yüzde 1-16) ve atriyal fibrilasyon (yüzde 1-8,9) gençlerde daha az rastlanan risk faktörleridir. Uzun müddetli yahut yakın vakitte ağır alkol tüketiminin gençlerde inme ile ilişkisinin daha kuvvetli olabileceği bildirilmiştir. Genç inme olgu serilerinde yüzde 5-33 sıklığında alkol kullanım oranları saptanmıştır.
ÜÇÜNCÜ EN SIK VEFAT NEDENİ
Ülkelerin gelişmişlik seviyesine nazaran değişkenlik göstermekle birlikte, inmeli hastaların yaklaşık yüzde 20’si erken devirde olmak üzere yüzde 30’u bir yıl içinde ölmekte, yaşayanların üçte biri de günlük işlerinde diğerlerine muhtaç olarak hayatlarını sürdürebilmektedirler. Böylelikle inme, toplumda üçüncü en sık vefat nedeni olmasının yanı sıra, erişkinlerde birinci sırada gelen maluliyet nedenidir. Nörolojik hastalıklar nedeniyle hastaneye yatan olguların yarısından fazlasını inmeli hastalar oluşturmaktadır. Nüfusu giderek yaşlanan ülkemizde de inmenin çok değerli ve önlenebilir bir sıhhat sorunu olduğu açıktır.
Ensonhaber
