Hz. Peygamberin: “Ayların efendisi ramazan, hürmete en lâyık olanı da zilhiccedir” buyurarak değer arzettiği zilhicce ayı, Hac ve kurban ibadetlerini içinde barındırır.
Sözlükte “hac ayı” anlamındaki zilhicce (zülhicce, zülhacce) kamerî yılın zilkadeden onra gelen 12. ay yani son ayıdır. Hasebiyle bu aydan sonra, hicri yeni yıl başlayacaktır. Haram ayların da ikincisidir.
İslam dininin beş temel ibadetinden biri olan hac bu ay yapılır. Mübarek Aylar’ın ikincisidir. Ayrıyeten haccın bir kesimi ve tamamlayıcısı olan kurban kesme ibadeti de bu ayda yapılır. İslam aleminde bugün Kurban Bayramı olarak kutlanır.
Her Müslümanın imkanları el verdiği surece hayatında en az bir defa hac ibadetini yapması farzdır. Hac, yılın her hangi bir vaktinde yerine getirilmesi mümkün olmayan, sırf zilhicce ayına mahsus bir ibadettir. Tekrar her Müslümanın hacca gitmiş olsun olmasın, imkanı epey kurbanını kesip bayram sevincini dünyanın dört bir yanında yaşadığı aydır zilhicce…
Zilhiccenin sekizinci günü “terviye”, dokuzuncu günü “arefe” ismiyle anılır. Kurban bayramı zilhiccenin onuncu günü başlar ve dört gün devam eder.
ZİLHİCCE AYININ BİRİNCİ ON GÜNÜNÜN FAZİLETİ VE YAPILACAK İBADETLER
“Allah katında ibadet edilecek -sâlih amel işlenecek- günler içinde zilhiccenin birinci on gününden daha iyisi yoktur”
Hz. Peygamberin, “Allah katında zilhiccenin birinci on gününde yapılan amellerden daha kıymetlisi yoktur; bugünlerde tesbihi çok yapın; Elhamdulillah, Lailahe illallah ve tekbiri (Allahu ekber) çok söyleyin” buyurduğu nakledilir.
İbni Abbâs’tan -radıyallahu anh- rivayet edildiğine nazaran Resûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurdu:
“Başka günlerin hiçbirinde,-zilhiccenin birinci on gününü kastederek- şu günlerde işlenecek amel-i sâlihten, Allah katında, daha sempatik hiçbir amel yoktur.”
– Allah uğrunda yapılacak cihad da mı üstün değildir, Yâ Resûlallah? dediler.
– “(Evet) Allah yolunda yapılacak cihad da. Fakat malını ve canını tehlikeye atarak cihada çıkan, şehit olup dönmeyen kimsenin cihâdı öbür. (O, bundan üstündür), buyurdu.
Hac ibadetinin yerine getirileceği günlerin içinde bulunduğu zilhicce ayının birinci on günü hakkında rivayet edilen bu hadîs–i şerîf, başta oruç olmak üzere bu günlerde yapılacak ibadetlerin, yılın öteki günlerinde yapılacak ibadetlerden üstün olduğunu müjdelemektedir. Oruç açısından sıkıntıya bakıldığı vakit ramazan ayının bu “diğer günler’e dahil olmadığı anlaşılır. Zira ramazanda oruç tutmak farzdır. Ayrıyeten bu on günün onuncu günü kurban bayramı günüdür (yevmü’n-nahr). O gün oruç tutulmaz. Bu durumda hadiste kelam konusu edilen fazilet, zilhiccenin birinci dokuz gününe yönelik olmaktadır. Kurban bayramı gününün de dahil olduğu teşrik günlerinin fazileti ile ilgili diğer değerlendirmeler bulunmaktadır.
Öte yandan hac ibadetini yerine getirmek üzere Mekke’de bulunan müslümanların, zilhiccenin sekiz ve dokuzuncu günleri (terviye ve arefe) oruç tutmamaları daha uygun bulunmuştur. Zira o günler vakfe için Arafat’a çıkma ve orada bulunma yani seyahat günleridir. Hacca gitmemiş olanlar arefe günü oruç tutabilirler.
Bu farklılıklar dikkate alınınca, hadisimizin muştusunun genel manada zilhiccenin birinci on gününü kapsadığı sonucuna varılır.
Zilhiccenin birinci on günü, bilindiği üzere Beytullah’ı ziyaret günleridir. Yani namaz, oruç, sadaka ve hac üzere temel ibadetlerin bir ortaya geldiği günlerdir. Bu sebeple o günlerde yapılacak farzlar, başka günlerdeki farzlardan, nâfileler de öteki günlerde yapılacak nâfilelerden daha kıymetlidir. Hatta bu on günü, ramazanın son on günü ile mukayese eden kimi âlimler olmuştur. Bu on günün, yılın bütün günlerinden üstün olan arefe günü münasebetiyle; ramazanın son on gecesinin de yılın bütün gecelerinden faziletli olan Kadir gecesi sebebiyle üstünlük arzettiği görüşünü benimsemişlerdir. Zilhiccenin birinci on gününün kendi içinde en faziletlisi ise, hiç kuşkusuz arefe günüdür.
ZİLHİCCE AYI İLE İLGİLİ AYETLER
Müfessirlerin çoğunluğu, Fecr mühletinin 2. âyetinde üzerine yemin edilen on gecenin zilhicce ayının birinci on gecesi olduğu görüşündedir. İbn Abbas’ın, “Bilinen günlerde Allah’ın ismini zikretsinler” âyetinde geçen (Hac müddeti 22/28) “bilinen günler” ifadesini de zilhiccenin birinci on günü yahut teşrik günleri diye yorumladığı nakledilir.
Ensonhaber
