Diyarbakır’ın Ergani ilçesine bağlı kırsal Sesverenpınar Mahallesi’nde birinci derece arkeolojik sit alanı olarak tescillenen Hilar Mağaraları ve 500 metre kuzeyindeki Çayönü yerleşkesi, uygarlık tarihi açısından kıymetli bir yere sahip.
1964 yılında başlayan hafriyat çalışmalarında elde edilen milattan evvel 7500 ile 5500 yılları ortasındaki periyoda ilişkin kalıntı ve buluntularla bölgenin birinci buğday, nohut, mercimek üzere eserlerin ekildiği, koyun ve keçilerin de evcilleştirilerek avcılıktan yerleşik hayata geçildiği yer olduğu ortaya çıktı.
DÜNYA UYGARLIK TARİHİNE IŞIK TUTUYOR
Hafriyat çalışmalarında, Cilalı Taş Devri’ne ilişkin kıymetli bulgular, kemikten yapılan kaşık ve çatal vazifesi gören aletler ile kaya mezarları ve kabartmalar gün yüzüne çıktı.
Bölgede göçebelikten köy yaşantısına, avcılıktan ziraî üretime geçilerek yerleşik köy yaşantısının birinci temellerinin atıldığı belirlendi. ‘Neolotik Devrim’ olarak bilinen bölge yerleşik tarıma dayalı bu hayat biçimi, beslenme iktisadı, insan-doğal etraf ilgileri ve kültür tarihiyle birçok birincisi içinde barındırırken, dünya uygarlık tarihine ışık tuttuğu bildirildi.
‘DİYARBAKIR, İNSANLIĞIN ANAVATANI’
Diyarbakır Valisi Münir Karaloğlu, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca başlatılacak hafriyat çalışmalarının kesintisiz süreceğini söyledi.
Diyarbakır’ın insanlığın anavatanı olduğunu anlatan Vali Karaloğlu, şöyle konuştu:
“Diyarbakır dediğimiz yer, Üst Mezopotamya’nın merkezi, Mezopotamya da insanlık tarihinin, medeniyet tarihinin en kıymetli merkezi. Burası insanlığın toplayıcılık ve avcılıktan yerleşik hayata geçtiği, ziraî faaliyetlere başladığı, birinci kere buğdayın, arpanın, baklagillerin ziraî faaliyet olarak yetiştirildiği bir bölge. Bilim insanları Çayönü kazılarında ortaya çıkan arkeolojik yapıtlardan bunu aslında ortaya koydu. ‘Diyarbakır insanlığın anavatanı’ diyoruz. İnsanlığın birinci yerleşim alanlarından bir tanesi. 12 bin yıllık bir kentten bahsediyoruz. Çayönü ve Hilar Mağaraları da Diyarbakır’ın 12 bin yıllık yaşını ortaya koyan çok kıymetli bölgelerden bir tanesi. Kazıların 12 aya alınmasıyla ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığımızın bir çalışması var. Buradaki hafriyat çalışmalarının tamamlanmasını istek ediyoruz.”
UNESCO’YA ADAY GÖSTERİLECEK
Önümüzdeki periyot yapılacak çalışmalarla bölgenin UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınması için çalışma yapılacağını tabir eden Vali Karaloğlu, “Bu bölgede yaşayan, Ergani’de yaşayan, Diyarbakır’da yaşayan insanımız elimizdeki tarihi varlıkların pahasını bilecek ki dönüp dünyaya ‘Elimizde şöyle değerli bir varlığımız var. Bunu artık insanlığın ortak kıymeti haline getirelim’ diyebilelim. Biz daha tahminen birinci kademeyi tamamlayabilmiş değiliz. O bahiste çok çalışma yapmamız lazım. Arkeolojik hafriyatlarda ortaya çıkan eserler Diyarbakır müzemizde sergileniyor. İnsanlığın anavatanında çıkan yapıtları ziyarete bekliyoruz.” dedi.
Ensonhaber
