TÜBİTAK MAM Gereç Enstitüsü Yüksek Sıcaklık Materyalleri Araştırma, Geliştirme ve Tamirat Mükemmeliyet Merkezi’nde tek kristal türbin kanadı teslim merasimi düzenlendi.
TÜBİTAK Lideri Prof. Dr. Hasan Manda, burada yaptığı konuşmada, Materyal Enstitüsü ve TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş’nin (TEI) birlikte çalışması sonucu en kritik teknolojiler ortasında yer alan tek kristal türbin kanatlarının muvaffakiyetle üretildiğini söyledi.
1.400 DERECE SICAKLIĞA KADAR GÜÇLÜ
Tek kristal teknolojisine sahip olmanın zorluğuna işaret eden Mandal, 1.400 derece sıcaklıkta, yüksek basınç altında ve korozyon ortamında çalışacak bir gereçten bahsettiklerine dikkati çekti.
Mandal, hem soğutmalı sistemin hem de soğutmasız sistemin kendi çapında dizaynından üretimine kadar bir öğrenme sürecini kapsadığını vurgulayarak, “Dolayısıyla buradaki üretimin yanında birebir vakitte bizim burada kazandığımız yetkinlik ve yeteneğin, materyal teknolojilerinin ülkemizin bilhassa savunma endüstrisindeki gelişimi ve sürdürebilirliği noktasında da bir ehemmiyet arz ettiğini düşünüyorum.” dedi.
“ÜLKEMİZ İÇİN NİTEKİM DEĞERLİ BİR KAZANIM”
Mandal, şunları kaydetti: “Bu nitekim ülkemiz için kıymetli bir kazanım. Yerli ve ulusal üretimle ilgili daima şu söyleniyordu; ‘Evet, helikopteriniz var lakin bunun motoru yerli mi?’ Evet, artık şu an TEI bunu yerli üretebiliyor. Evet, motor var ancak motorun içindeki bileşenler yerli ve ulusal üretilebiliyor mu? Evet, şu an ülkemizin birinci yerli ve ulusal turboşaft motorunun en güç bileşeni olan türbin kanatlarını TÜBİTAK MAM tarafından üretebiliyoruz. Bu teknoloji hayli kritik ve dünyada çok sonlu sayıda ülke bu teknolojiye sahip. Epey kompleks ve sıkıntı bir tasarım, bunları yapabilmek kolay bir süreç değil. Biz bunu gerçekleştirdik. Doğal ki bu biten bir süreç değil. Kesinlikle devamı da var. TÜBİTAK Materyal Enstitüsü ve TEI imzalanan Havacılık Motor Materyalleri Geliştirilmesi-Cevher Projesi ile artık bu ve emsal uygulamalara yönelik Nikel bazlı süperalaşımları ham unsurdan başlayarak üretebilecek.”
“TÜBİTAK MAM’DAKİ ARKADAŞLARIMIZ GEREKSİNİMİMİZ OLAN KANAT TEKNOLOJİSİNİ KAZANDIRDI”
TEI İdare Şurası Lideri ve Genel Müdürü Mahmut Akşit de Sabancı Üniversitesinde öğretim üyesi olduğu periyotta tıpkı vakitte EÜAŞ’ın da idare şurası üyesi olduğunu söyledi.
O periyotta güç üreten endüstriyel gaz türbinlerinin üretimini yapmak için teşebbüste bulunduklarını ve bu sayede kelam konusu altyapıyı TÜBİTAK MAM’a kazandırdıklarını anlatan Akşit, TEI Genel Müdürlüğüne geçtikten sonra en kritik modüllerden birinin yeniden türbin kanadı olduğunu zira yüksek teknoloji içerdiği için “export control” bir eser olduğunu kaydetti.
Akşit, kanadın kendisini satsalar bile teknolojisini, nasıl üretildiğini ve bunun üzere şeyleri paylaşmadıklarına dikkati çekerek, TÜBİTAK MAM’ın sahip olduğu altyapıyı bildikleri için kanat teknolojisini burada geliştirmeye karar verdiklerini söz etti.
“İLK KEZ TAM SET OLARAK BİR ORTADA GÖRMEK NASİP OLDU”
Akşit, teslim alınanların TÜBİTAK’ın ürettiği birinci türbin kanatları olmadığını, daha evvel TAI’ye teslim ettikleri motorda bu kanatların kullanıldığını ancak o devirde merasim yapamadıklarını söyledi.
Daha evvelki türbin kanatlarını tamamladıkça peyderpey aldıklarını belirten Akşit, şunları tabir etti:
“Burada gördüğünüz tam bir motorluk set. Hem birinci kademe tek kristal lakin içerden soğutmalı kanatlar ki bu çok daha güç hem de ikinci kademe tekrar tek kristal ancak içeriden soğutma kanatları olmayan kanat tipi. Bunu bizim 5 numaralı motorumuzda kullanmayı hedefliyoruz. Daha evvelki TAI’ye verdiğimiz motorlardakiler teslim edilmişti. Bu 5 numaralı motorumuzun tam seti. Birinci kez tam set olarak bir ortada görmek nasip oldu.”
Ensonhaber
