Koronavirüs salgını ve düşen petrol fiyatlarıyla Rus iktisadı sıkıntı geçen bir yılı geride bırakırken, artan işsizlik ve yoksulluk ön plana çıkan ana meseleler oldu.
Geçen yılın ocak ayında birinci koronavirüs hadisesinin tespit edildiği Rusya’da, en büyük ticaret ortağı Çin ile sonlar süratle kapatılırken, petrole olan global talebin de azalmasıyla 2014’ten bu yana sıkıntı günler geçiren ülke iktisadı yeni bir ağır darbe aldı.
2019’da ortalama 100 milyon varil olan dünya ham petrol tüketimi, bahar devrinde günlük yaklaşık 30 milyon varile düşerken, depolarda da yer kalmayınca fiyat çöküşü yaşandı. 2020’ye varil başına yaklaşık 65 dolar bandında başlayan Brent tipi ham petrolün fiyatı, nisan prestijiyle 15 dolara kadar geriledi.
“ÇOK SAYIDA İŞLETME KAPANMAK ZORUNDA KALDI”
Ülkenin ana ihracat kalemi petrolde yaşanan fiyat çöküşünün yanı sıra, salgın aksisi alınan tedbirler Rus iktisadını durma noktasına getirirken, çok sayıda işletme kapanmak zorunda kaldı ve işsiz sayısında artış yaşandı.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin de Temmuz 2020’de hükümet yetkilileriyle gerçekleştirdiği toplantıda büyüyen istihdam meselesine dikkati çekerek, “Rusya’daki işsiz sayısı yüksek kalmaya devam ediyor. İktisat siyasetinde en büyük maksadımız, istihdam düzeyini iyileştirmek, insanlara çalışma, para kazanma ve ailelerine imkan sağlama fırsatını vermektir.” değerlendirmesinde bulunmuştu.
Artan işsizliğin yanı sıra, halkın düşen gerçek gelirleri de Rusya’da hükümeti zorlayan bir öbür öge olarak ön plana çıktı. Geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 8 gerileyen halkın gerçek gelirleri, üçüncü çeyrekte de yüzde 4,5 düştü.
İKTİSATTA BÜYÜME SANCISI DEVAM EDİYOR
Kırım’ın ilhakı nedeniyle 2014’ten bu yana ABD ve Avrupa Birliği (AB) tarafından sert yaptırımlara maruz kalan Rus iktisadı, 2019’da sırf yüzde 1,9 büyüdü.
Ülke iktisadı, salgın ve petrol piyasalarında yaşanan dalgalanmalar nedeniyle 2020’nin ikinci çeyreğinde ise yüzde 8,5 küçüldü.
Öte yandan, salgın tedbirlerinin hafifletilmesi ve işletmelerin tekrar faaliyete geçmesiyle iktisattaki küçülme yavaşlarken, 2020’nin yaz periyodundan itibaren toparlanma sinyalleri gelmeye başladı.
İktisat 2020’nin üçüncü çeyreğinde yüzde 3,6 küçülürken, Rusya Merkez Bankası iddialarına nazaran ülke iktisadının 2020 prestijiyle yüzde 4 civarında küçülmesi bekleniyor. Rusya Merkez Bankası, Rus iktisadının 2021’de yüzde 2,6 ve 2022’de yüzde 3 büyüyeceğini öngördü.
Dünya Bankası da şayet halkın aşılanmasına yönelik sürecin başarılı yürütülmesi kaydıyla Rusya Merkez Bankası ile paralel büyüme öngörüleri açıkladı.
Rus iktisadının gelişmiş ülkelere kıyasla nispeten daha az bir küçülme yaşamasının temel nedenlerinden birisi olarak, ülkenin ekonomik yapısında hizmet kesiminin ve KOBİ’lerin düşük hisseye sahip olması gösteriliyor.
ANALİSTLERE NAZARAN, YAPTIRIMLARA YÖNELİK EĞİLİMLER NEDENİYLE REZERVLERE DOKUNULMUYOR
Rusya Maliye Bakanlığı, Rus federal bütçe açığının 2020’nin Ocak-Kasım devrinde 2 trilyon 500 milyar rubleye ulaştığını bildirdi.
Kelam konusu devirde, bütçe gelirleri 16 trilyon 500 milyar ruble, masraflar ise 19 trilyon ruble seviyesinde gerçekleşirken, bütçe açığı 815 milyar ruble ile Kasım 2020’de yılın en yüksek düzeyine ulaştı.
Analistler, Rusya Merkez Bankası’nın bütçe açığını kapatmaya yetecek kadar rezervlerinin bulunduğuna, lakin G7 ülkelerinin yaptırımlara yönelik eğilimleri nedeniyle Rusya’nın, kritik ithalatları karşılayabilmek için dönüştürülebilir para kaynaklarına da muhtaçlığı olduğuna işaret ediyor.
Bütçenin emtia ihracatı üzere klasik gelir kaynaklarının azalması ve Kremlin’in rezervlerin harcanması noktasında çekimser davranması, ülkedeki yatırım ortamının geleceğine ait soru işaretleri yaratıyor.
ENFLASYON 2016’DAN BU YANA EN YÜKSEK DÜZEYDE
Ülkede resmi enflasyon ise 2020 sonu prestijiyle son dört yılın en yüksek düzeyi olan yüzde 4,9’a ulaştı.
Besin fiyatları 2020’de yüzde 6,69 artarken, en büyük artışlar yüzde 13,2 ile yumurta ve yüzde 8,5 ile sebzelerde kaydedildi. Tütün eserleri fiyatları 2019 yılına nazaran yüzde 10 artarken, alkollü içecek fiyatları da yıllık bazda yüzde 2,8 yükseldi.
İŞSİZLİK AĞUSTOSTA 8 YILIN DORUĞUNA ÇIKTI
Rusya’da Ağustos 2020’de işsizlik oranı yüzde 6,4’e çıkarak, Mart 2012’de yüzde 6,5’e ulaşan işsizlik oranından bu yana en yüksek düzeye ulaştı.
2019 ve 2020’nin ikinci çeyreği ortasında, imalat, inşaat, perakende ve otelcilik üzere ana dalların her birinde yaklaşık yarım milyon kişi işini kaybetti.
İstihdamdaki ve fiyatlardaki düşüş, nüfusun ortalama harcanabilir gelirinde azalmaya neden olurken, yoksulluk sonunun altındaki ülke nüfusunun hissesi yıl sonunda yüzde 12,3’ten yüzde 13,2’ye yükseldi.
Ülkedeki işsizlik oranı işletmelere yönelik kısıtlamaların tekrar hafifletilmesiyle işsizlik oranı ağustostaki doruğundan kademeli bir biçimde gerileyerek Kasım 2020’de yüzde 6,1’e düştü.
Öte yandan, Rusya’da koronavirüs nedeniyle işini kaybedenlere 19 bin 500 ruble (yaklaşık 270 dolar) direkt dayanak ödemesi yapıldı.
KOBİ’lere çalışanlarına ödenmek üzere çalışan başına 12 bin 100 ruble (yaklaşık 163 dolar) ödeme yapılırken, KOBİ’lerin devlete ilişkin yerlerde kira ödemelerinde ve sigorta ödemelerinde 3 aya varan ertelemeler yapıldı.
DEVLETTEN TOPLAM 4.6 TRİLYON RUBLE TAKVİYE
Birebir vakitte devlet, turizmi desteklemek için yılda yüzde 6,5 oranında tercihli ipotek programı ve Rusya genelinde seyahatler için “geri ödeme” programı başlattı. Toplamda ise vatandaşlara ve sanayilere yönelik ülke gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYH) yüzde 4,5’ine tekabül eden 4 trilyon 600 milyar ruble dayanak verildi.
Ensonhaber
