Diş kirası, eski Ramazanlarda iftara gidilen saray ve konaklarda konuklara verilen armağanlar için kullanılan bir tabirdi.
Osmanlı Devleti’nde hükümet üyelerinin ve devlet ricâlinin saray ve konaklarında her akşam iftar yemeği vermesi yerleşmiş bir gelenekti. Bu iftarlarda konuklara ve bilhassa yoksullara yemekten sonra diş kirası ismiyle para ve çeşitli ikramlar dağıtılırdı.
DİŞ KİRASININ MANASI
Osmanlı’nın en hoş Ramazan-ı Şerif âdetlerinden olan Diş Kirası için zenginler adeta birbiriyle yarışırlardı. İftara katılanlar dişlerini davet sahibinin zevkine kiralamış oluyorlardı.
Diş kirası denilen bu armağanın şık münasebeti her ne kadar davetlilerin o gece zahmet edip gelerek, hane sahibinin sevap kazanmasına vesile olması üzere sunulsa da aslında hedef bu sebeple insanlara yardımda bulunmak, onları sevindirmekti.
Unutulmaya yüz tutan bu gelenek ile konut sahibi; “Misafirim oldunuz, benim sevap kazanmam için zahmet edip yol yürüdünüz, yemek yerken dişlerinizi yordunuz, bu da sizin dişinizin kirası olsun” demek isterdi.
ECDADIMIZIN CÖMERTLİĞİNİ GÖSTEREN BİR GELENEK
Diş kirası âdeti daha sonraları yarı resmî bir nitelik kazandı. Çeşitli rütbeden memurlar, âmirleri tarafından verilen yemeğe gitmeyi bir görev saymaya başladılar.
Hatta bu iftar yemeklerine konak sahibini tanımayanlar da gelebiliyordu. Ama vakitle bu ziyafetler bir külfet haline geldiğinden medrese öğrencileri, hoca ve dervişlerin dışında davet edilmeyenlerin iftarlara katılmaması kararlaştırıldıysa da bundan bir sonuç alınamadı.
UNUTULMAYA YÜZ TUTTU
Ayrıyeten davet sahipleri tarafından bu iftarlar ve armağan verme geleneği bir prestij ölçüsü olarak görülmeye başlandı. İkram verme âdeti bilhassa sultan saraylarında geniş ölçüde uygulanmaktaydı. Buralara gidenler iftardan sonra harem ağaları vasıtasıyla hürmetlerini bildirirlerdi; karşılığında da derecelerine nazaran kendilerine ikram ve para verilirdi.
Harem ağası armağanları sunarken bunları öpüp başına koyduktan sonra teslim eder, davetliler de birebir formda davranarak armağanları alırlardı. Bu yöntem, II. Meşrutiyet’le birlikte gerek sarayın eski durumunu kaybetmesi, gerekse âdeti uygulayacak konak sahiplerinin kalmaması üzere sebeplerle ortadan kalkmıştır.
Ensonhaber
