Ekolojik istikrardan endüstriyel katkıya, orman köyleri temelli sosyo-ekonomik dengelerden estetik muhtaçlıkları gidermeye kadar sayısız faydayı sağlayan ormanlarımız, savaş vaktinde da çok değerli işlevlere sahipti. Orman Mühendisi Erhan Kılıç’ın Ormancılık Araştırma Dergisi’nin Yıl, 2018, Sayı, 5’te yer alan yazısının başlığı bile bu değeri ortaya koyuyor: “Karabekir Paşa: Kurtuluş Savaşı’nı Ormanlar Sayesinde Kazandık”.
KARABEKİR PAŞA, ÇOCUKLAR KADAR ORMANLARLA DA İLGİLİYDİ
Ulusal Mücadele’nin en kıymetli isimlerinden birisi olan Kazım Karabekir Paşa, askeri bir stratejist ve cephe adamı olmasının yanı sıra sivil hayata ait tahlil odaklı projeleriyle de biliniyordu. Bu çerçevede, Doğu Cephesi’nde vazife alır almaz kimsesiz çocuklara yönelik çalışmalara başlayan Kazım Karabekir, kısa müddette 50 bin civarında kimsesiz çocuğu raporlamıştı. Çocukların aileleri yüklü olarak Ermeni çetelerince katledilmişti. Karabekir yalnızca sorunu tespit etmekle kalmamış ve Erzurum’da çabucak harekete geçerek 6 bin yetim ve öksüz çocuğu muhafaza altına almıştı. Kazım Karabekir, ömrünün sonuna kadar da “çocuk davası”nı takip etmiş, bakıma muhtaç çocuklara yönelik çalışmalarını sürdürmüştü. Karabekir’in çocuklar kadar ehemmiyet verdiği öbür bir bahis ise ormanlardı. Karabekir, ormancılık alanında fahrî doktoraya layık görülecek kadar da bu alanla ilgiliydi.
“ORMANSIZ MEMLEKET, SAÇSIZ KIZ GİBİDİR”
Kazım Karabekir’in Ulusal Gayret periyodunda başlayarak Cumhuriyet’in birinci yıllarını da içine alan süreçte ülkenin orman varlığına, münasebetiyle da orman köylüsüne yönelik katkılarına yakinen şahit olan Orman Mekteb-i Âlîsi (Bugünkü İstanbul Üniversitesi Orman Mühendisliği Fakültesi) idaresi, 15 Kasım 1923 tarihinde Paşa’yı okula davet ederek kendisine “fahrî müderrislik” (fahrî doktora) tevcih etmişti. Kazım Karabekir, buradaki merasimde yaptığı konuşmada, şunları söylemişti: “Ormanlar hakkında hissiyatımı arz edeyim. İnsanın bir iki ağaca bakarken ruhundan gülümsememesi mümkün müdür? Ama bütün bunlara karşın o denli yerlerimiz, o denli memleketlerimiz var ki tek ağaçtan bile yoksundur. Ormansız memleket saçsız kız üzeredir. Ormansız yerlerde toprak felâketi daimîdir. Ormanlar memleketlerin, beldelerin sıhhat ve feyz kaynağıdır. Lakin biz maalesef orman ilmini bilmiyoruz. Bunu halka anlatacak sizlersiniz. Bugün sizin aranızda bulunduğum için en gururlu dakikalarımı yaşıyorum. Teklif ettiğiniz Fahrî Müderrislik benim için ebedi bir onurdur.”
BİR YANDAN SAVAŞ DEVAM EDERKEN BİR YANDAN DA ORMANLARA AİT KANUNLAR ÇIKARTILIYORDU
Kazım Karabekir, merasim sonrası öğrencilerle yaptığı sohbette ise Kurtuluş Savaşı sırasında ormanların ifa ettiği yararlılıkları, biraz üstü kapalı olarak şöyle tabir etmişti: “Hür bir hava teneffüs ediyoruz. Size birinci sefer işiteceğiniz bir cümle söylüyorum: Biz İstiklâl Harbini ormanlar sayesinde kazandık. Bu bir muammadır. Daha bir vakit da muamma olarak kalsın. Onu gelecek vakit halledecektir.”
SAVAŞIN YARALARI, MİLLETİN SAHİPLENDİĞİ ORMANLARLA SARILDI
11 Ekim 1920 tarihinde çıkartılan 39 Sayılı “Baltalık Kanunu”, orman köylülerini ormandan hisse sahibi yaparak buraların – hem de savaş kaidelerinde – kanunsuz, adapsız ve sistemsiz bir halde tahrip edilmesinin önüne geçmişti. Kanunla “odunculuk, kömürcülük ve kerestecilik ile uğraşan yahut azami 20 kilometre ara ile büyük ormanlara komşu olan ve ormanla alakası bulunan köylerdeki her haneye azami 18 dönüm orman verilmesi, bu yerlerin korunmasından ise İhtiyar Heyetinin nezaretinde köy halkının sorumlu olması” karara bağlanmıştı. Kanunla ayrıyeten, köylülerce bu yerlerden üretilecek, yapacak ve yakacak odunların pazar yerlerinde satılması durumunda, vergi alınmayacağı üzere, belirlenecek günlerde köylerin imarı ve köy sandığına kaynak sağlamak için satış yapma hakkı da verilmişti. Kanunun ruhu, gerçekçi bir yaklaşımla orman etrafında yaşayan vatandaşlara ormandan hisse vermeyi, böylelikle bu zenginliğin denetimli bir biçimde korunmasını amaçlamıştı. Tekrar Baltalık Kanununun dışında çıkartılan üç başka kanunla da resmi kurumların, askeriyenin ve halkın gereksinimi olan yakacak odunun tarife bedeli ile satılması, savaşta konutu yıkılan halka fiyatsız kereste verilmesi ve tekrar savaş, isyan ve afetler sebebiyle tamir gereken yapılar için fiyatsız kereste verilmesi karara bağlanmıştı.
* Düzeltme ve özür: Bir mühlet evvel “Osmanlı da orman yangınlarıyla boğuşurdu” başlığıyla yayınladığımız yazıda, Orman Mühendisi Sayın Erhan Kılıç’ın “Ağaç ve Orman” mecmuasının 2020 yılı, 1’inci sayısında yer alan “Osmanlı Ormancılığında Orman Yangınlarıyla Mücadele” başlıklı makalesinden yararlanmıştık. Lakin editoryal bir yanılgı sonucu makaleye atıf satırı sayfada yer almamıştı. Daha sonra yazıyı, atıf satırıyla birlikte tekrar yayınladık. Bu vesileyle hem Sayın Erhan Kılıç’tan hem de okurlarımızdan özür diliyoruz.
Ensonhaber
